ความรู้

ศาสตราจารย์ประหยัด พงษ์ดำ ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (ภาพพิมพ์) พ.ศ. ๒๕๔๑ โดย นิติกร กรัยวิเชียรศาสตราจารย์ประหยัด พงษ์ดำ เกิดเมื่อวันที่ ๒๘ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๔๗๗ ที่จังหวัดสิงห์บุรี ปัจจุบันอายุ ๖๔ ปี ได้รับการศึกษาในระดับประถมที่โรงเรียนประชาบาลวัดกุฎีทอง จากนั้นได้เข้าศึกษาต่อในระดับมัธยมที่โรงเรียนนาคประดิษฐ์วิทยาลัย และโรงเรียนสิงหวัฒนาพาหะตามลำดับ ความสนใจในศิลปะของท่านนั้นมีมาตั้งแต่เยาว์วัย โดยท่านชอบวาดรูปเล่นเสมอๆ...

นายคำ กาไวย์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (การแสดงพื้นบ้านช่างฟ้อน) พ.ศ. ๒๕๓๕เส้นทางเดินสู่ความสำเร็จของศิลปินแห่งชาติและท่านจะแตกต่างกันบ้างก็เพียงในรายละเอียดปลีกย่อยและวิถีแห่งการดำเนินชีวิต แต่โดยรวมแล้วส่วนใหญ่มักจะได้รับการปูพื้นฐานในวิชาชีพของตนมาเป็นอย่างดีจากครูบาอาจารย์ซึ่งตั้งใจถ่ายทอดวิชาความรู้ให้ตั้งแต่วัยเยาว์ แต่เส้นทางเดินของพ่อครูคำ กาไวย์นั้น ออกจะแตกต่างจากศิลปินแห่งชาติ ท่านอื่นๆ ในสาระสำคัญ คือในระยะแรกที่ท่านเริ่มฝึกฝนศิลปะการแสดงของท่านนั้น ท่านหาได้มีครูบาอาจารย์เป็นตัวตนเหมือนคนอื่นไม่ หากแต่ท่านต้องอาศัยวิธีครูพักลักจำ แล้วนำมาฝึกฝนด้วยตนเองจนเกิดความชำนาญแต่ก็สามารถมุ่งไปสู่ความสำเร็จที่สง่างามได้อย่างไม่น้อยหน้าใครพ่อครูคำ กาไวย์ เกิดเมื่อวันที่ ๒๕ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๔๗๗ ที่อำเภอหางดงจังหวัดเชียงใหม่...

นายสมพงษ์ พงษ์มิตร ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นักแสดง)พ.ศ. ๒๕๔๐ โดย นิติกร กรัยวิเชียรเมื่อกล่าวถึงชื่อ"สมพงษ์ พงษ์มิตร" แล้ว อาจกล่าวได้ว่าไม่มีใครที่ไม่รู้จัก ยกเว้นแต่เพียงเด็กๆ รุ่นใหม่ ที่เกิดและเติบโตขึ้นมาภายหลังจากที่คุณลุงสมพงษ์ได้ห่างเหินจากวงการบันเทิงไปแล้วเท่านั้น เพราะคุณลุงสมพงษ์เป็นนักแสดงที่มีผลงานที่น่าประทับใจ และผ่านการแสดงมาอย่างโชกโชน ให้ความบันเทิงคนไทยมายาวนานกว่า ๖๐ ปีคุณลุงสมพงษ์ พงษ์มิตรเป็นชาวบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยาโดยกำเนิดท่านเกิดเมื่อวันที่ ๘ กรกฎาคม พุทธศักราช...

มารศรี อิศรางกูร ณ อยุธยา ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นักพากย์-นักแสดง) พ.ศ.๒๕๔๒ โดย นิติกร กรัยวิเชียรคุณป้ามารศรี อิศรางกูร ณ อยุธยา ศิลปินแห่งชาติท่านที่ผมได้ไปถ่ายภาพมาให้ชมและนำเรื่องราวของท่านมาเล่าสู่กันฟังในฉบับนี้นั้น เป็นผู้ที่ผมคงไม่ต้องแนะนำอะไรเป็นพิเศษนอกจากตัวท่านเองแล้ว สมาชิกในครอบครัวของท่านทุกคนก็ล้วนแล้วแต่เป็นบุคคลที่เคยอยู่ในวงการบันเทิงด้วยกันทั้งสิ้น นับตั้งแต่หม่อมหลวงรุจิราผู้สามี ที่ล่วงลับไปแล้วเมื่อหลายปีก่อนนั้น กล่าวได้ว่าท่านเป็นนักพากย์ฝีปากเอกของเมืองไทยเลยทีเดียว ความสามารถและพรสวรรค์ในการพากย์ของท่านสูงถึงขนาดได้รับสมญาว่า "นักพากย์ ๗ เสียง" ทั้งยังเป็นนักแสดงที่มีความสามารถโดดเด่นด้วย...

ประคิณ ชุมสาย ณ อยุธยา ศิลปินแห่งชาติสาขาวรรณศิลป์ (กวีนิพนธ์) พ.ศ. ๒๕๓๖ โดย นิติกร กรัยวิเชียรในบรรดาศิลปินแห่งชาติทั้งหมดนั้น มีผู้ที่เป็นศิลปินแห่งชาติสาขาวรรณศิลป์นับรวมทั้งผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว และยังคงมีชีวิตอยู่ ๑๘ ท่าน ในจำนวนนี้ มี ๓ ท่านที่แตกแขนงย่อยออกมาอีกว่าเป็นผู้ชำนาญการทางด้านกวีนิพนธ์อันได้แก่ท่านอังคาร กัลญาณพงศ์ อาจารย์ประคิณ ชุมสาย ณ อยุธยา และอาจารย์เนาวรัตน์...

นายคำผาย นุปิง ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (การแสดงพื้นบ้าน-ขับซอ) พ.ศ. ๒๕๓๘มื่อพูดถึงคำว่า "ซอ" คนภาคกลางโดยทั่วไปมักจะมีความเข้าใจตรงกันว่าหมายถึงเครื่องดนตรีชนิดหนึ่ง ใช้สำหรับสีให้เกิดเสียงดนตรี แม้ตัวผมเอง ในเบื้องต้นที่ยังไม่ได้ศึกษาประวัติของศิลปินแห่งชาติล้านนาหลายท่าน ก็หลงเข้าใจผิดไปเช่นนั้น ต่อเมื่อได้ศึกษาเรื่องราวของท่านเหล่านั้นแล้ว จึงได้เข้าใจว่า คำว่า "ซอ" ในภาษาพื้นเมืองทางเหนือนั้นหมายถึงการขับร้อง ซึ่งมีลีลา และเนื้อหาหลากหลายแนว ตั้งแต่เนื้อหาสาระเกี่ยวกับพระพุทธศาสนา สังคม ตลอดไปจนถึงเรื่องชีวิตความเป็นอยู่ของชาวบ้าน และเรื่องบันเทิงสนุกสนานเฮฮาการซอนั้น...

นาย ชาลี อินทรวิจิตร ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ผู้ประพันธ์คำร้อง - ผู้กำกับภาพยนตร์) พ.ศ. ๒๕๓๖ โดย นิติกร กรัยวิเชียรเพียงเห็นภาพครูชาลี อินทรวิจิตร ศิลปินแห่งชาติประจำฉบับนี้แล้ว ท่านผู้อ่านแทบทุกท่านคงจะคุ้นหน้า และคุ้นเคยกับผลงานของท่านเป็นอย่างดี ด้วยท่านเป็นศิลปินที่มีผลงานดีเด่นทั้งในด้านการประพันธ์คำร้องของเพลงอมตะตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันมากมาย อีกทั้งยังมีผลงานด้านการกำกับการแสดงภาพยนตร์ไทยที่มีคุณภาพอีกหลายเรื่อง จนได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติสาขา ศิลปะการแสดงถึง ๒ แขนง ในคนเดียวกัน ครูชาลี มีชื่อเดิมว่า...

นายชำเรือง วิเชียรเขตต์ ศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์ พ.ศ. ๒๕๓๙ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย อันที่จริงที่ผ่านมา มีผู้ที่ได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์ด้านประติมากรรมมาแล้วหลายท่าน ตั้งแต่อาจารย์ไพฑูรย์ เมืองสมบูรณ์ อาจารย์ชิต เหรียญประชา และอาจารย์พิมาน มูลประมุข แต่ทั้ง ๓ ท่านได้ด่วนจากไปก่อน ผมจึงไม่สามารถถ่ายภาพท่านเหล่านั้นมาให้ชมกันได้ ยังคงมีอีกเพียง ๒ ท่าน ที่ยังมีชีวิตอยู่และยังคงสร้างสรรค์งานประติมากรรมอย่างสม่ำเสมอ ได้แก่อาจารย์ชำเรือง...

นายยก ชูบัว ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (โนรา) พ.ศ. ๒๕๓๐ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทยการแสดงโนราหรือ "มโนราห์" เป็นนาฎศิลป์พื้นเมืองเก่าแก่ของภาคใต้ที่นับวันจะหาดูได้ยากเต็มที เพราะในปัจจุบัน มีกิจกรรมบันเทิงรูปแบบใหม่แผ่นอิทธิพลเข้ามาแทนที่ศิลปะการแสดงพื้นบ้านดั้งเดิม ดึงดูดความสนใจของคนรุ่นใหม่อย่างยากที่จะด้านทานได้ อย่างไรก็ตาม ท่ามกลางกระแสของความเปลี่ยนแปลงนี้ ยังคงมีศิลปินโนราท่านหนึ่งที่ได้พยายามรักษานาฎศิลป์แขนงนี้ให้คงอยู่ โดยการให้ความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องโนราให้แก่ผู้คนทั่วไป ทั้งยังได้ถ่ายทอดวิชาแก่ลูกศิษย์ลูกหามากมายอย่างทุ่มเททึงกายและใจมากเป็นระยะเวลายาวนานจนได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติเมื่อปีพุทธศักราช ๒๕๓๐ ศิลปินท่านนี้คือ นายยก ชูบัว...

นางสุวรรณี ชลานุเคราะห์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นาฏศิลป์-ละครรำ) พุทธศักราช ๒๕๓๓ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทยย้อนหลังกลับไปเมื่อเกือบ ๗๐ ปีก่อน มีเด็กหญิงตัวเล็กๆ วัยเพียง ๖ ขวบ คนหนึ่ง ได้มีโอกาสเข้าไปชมการฝึกซ้อมของคณะละครหลวงในพระบรมมหาราชวังจนเกิดความสนใจอยากจะเป็นนักแสดงละครบ้าง ในวันนี้ เด็กหญิงคนนั้นได้กลายมาเป็นศิลปินอาวุโสวัย ๗๕ ปีบริบูรณ์ ผู้สมปรารถนาด้วยสิ่งที่หวังไว้แต่วัยเด็ก ทว่าท่านหาได้เป็นเพียงนักแสดงละครธรรมดาตามที่เคยใฝ่ฝันไม่...

นายสมนึก ทองมา ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นักแต่งเพลงลูกทุ่ง) พุทธศักราช ๒๕๔๒ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทยเพลงลูกทุ่งนับเป็นศิลปวัฒนธรรมอันสำคัญที่สื่อแสดงให้เห็นถึงวิถีชีวิตความเป็นอยู่ตลอดจนความรู้สึกนึกคิดของคนไทยทั้งที่อยู่ในชนบท และที่เข้ามาทำมาหากินอยู่ในกรุงเทพมหานครได้อย่างดีที่สุด จุดเด่นประการสำคัญของเพลงลูกทุ่งก็คือการใช้ถ้อยคำที่จริงใจตรงไปตรงมาเข้าใจง่าย แฝงด้วยลีลาการประพันธ์ที่แหลมคม สามารถชักนำให้ผู้ฟังคล้อยตามอารมณ์เพลงจนเห็นเป็นภาพได้อย่างชัดเจน เพลงลูกทุ่งที่ดีจึงนับเป็นผลผลิตทางภูมิปัญญาที่เปี่ยมด้วยอัจฉริยภาพของผู้ประพันธ์อย่างแท้จริง ในฉบับนี้ผมจะได้พาท่านไปรู้จักกับครูผู้ประพันธ์ทั้งคำร้องและทำนองเพลงลูกทุ่ง ที่มีผลงานยอดนิยมมากที่สุดท่านหนึ่งของวงการเพลงลูกทุ่งไทย ผู้มีนามจริงว่า นายสมนึก ทองมา หรือที่รู้จักกันโดยทั่วไปในนามของ “ชลธี ธารทอง” ศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดง...

นายชิน ฝ้ายเทศ (ชินกร ไกรลาศ) ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นักร้องเพลงลูกทุ่ง) พุทธศักราช ๒๕๔๒ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทยอันนักร้องเพลงลูกทุ่งที่จะก้าวขึ้นสู่ความสำเร็จในระดับแนวหน้าของประเทศได้นั้น แต่ละท่านจะต้องมีความสามารถพิเศษ และมีลักษณะเฉพาะตัวอันโดดเด่นจริงๆ ทั้งสิ้น ดังเช่น คุณชิน ฝ้ายเทศ หรือในนามอันเป็นที่รู้จักของแฟนเพลงทั้งประเทศว่า “ชินกร ไกรลาศ” ศิลปินแห่งชาติในฉบับนี้ ก็เป็นผู้ที่มีน้ำเสียงในแบบฉบับเฉพาะตัวที่ไม่ซ้ำแบบใคร ทั้งยังมีความคิดริเริ่มในการประยุกต์เอาเพลงพื้นบ้านต่างๆ...

รองศาสตราจารย์ฤทัย ใจจงรัก ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะสถาปัตยกรรม ประจำปี พุทธศักราช ๒๕๔๓ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทยเมื่อปลายปีที่ผ่านมา เราเพิ่งได้ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะสถาปัตยกรรมคนใหม่สดๆ ร้อนๆ คือ รองศาสตราจารย์ฤทัย ใจจงรัก ผู้ซึ่งเป็นสถาปนิกที่สร้างสรรค์งานสถาปัตยกรรมไทยดีเด่นมากมาย อีกทั้งยังเป็นอาจารย์ และนักวิชาการผู้มีผลงานอันเป็นที่ยอมรับในวงการสถาปัตยกรรมไทยมาเป็นเวลายาวนานรองศาสตราจารย์ฤทัย ใจจงรัก เกิดเมื่อวันที่ ๑๗ มกราคม พุทธศักราช...

นางผ่องศรี วรนุช ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นักร้องลูกทุ่ง) ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๓๕ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทยเมื่อกล่าวถึงนักร้องลูกทุ่งแล้ว คงไม่มีใครปฏิเสธว่า คุณผ่องศรี วรนุช เป็นยอดแห่งนักร้องลูกทุ่งหญิงในประวัติศาสตร์ของวงการเพลงไทยที่ประสบความสำเร็จสูงสุดอย่างต่อเนื่องและยาวนานไม่มีใครเทียบได้ นับตั้งแต่เข้าสู่วงการเพลงเมื่ออายุเพียง ๑๔ ปี จนถึงปัจจุบัน รวมเป็นเวลาถึง ๔๘ ปี ท่านได้แสดงให้คนทั้งประเทศเห็นถึงความสามารถ จนเป็นที่ยอมรับ และได้สร้างผลงานการขับร้องเพลงอันดีเด่นไว้มากมายคุณผ่องศรี...

นาฏศิลป์ไทยนับเป็นมรดกทางวัฒนธรรมชิ้นเอกที่บรรพบุรุษของเราได้สร้างสรรค์ไว้ให้ เสมือนหนึ่งอัญมณีอันสูงค่าที่ประดับประดาเพิ่มเสน่ห์และศรีสง่าแก่ลูกหลานไทยทุกคน ศิลปะอันเลิศล้ำแขนงนี้ ได้รับการถ่ายทอดต่อกันมาจากบรมครูในอดีตรุ่นแล้วรุ่นเล่าจนมาถึงทุกวันนี้ครูจำเรียง พุธประดับ นับเป็นนาฏศิลปินผู้มีอาวุโสสูงสุดในปัจจุบัน ผู้มีความรอบรู้ด้านนาฏศิลป์ไทยอย่างลึกซึ้ง และถือเป็นเสาหลักสำคัญในการถ่ายทอดความรู้อันถูกต้องตามแบบฉบับดั้งเดิมที่ท่านสามารถจดจำได้อย่างครบถ้วนและแม่นยำที่สุดครูจำเรียง พุธประดับ เกิดเมื่อวันที่ ๑๑ มกราคม พุทธศักราช ๒๔๕๙ ที่จังหวัดเพชรบุรี ปัจจุบันอายุ ๘๕ ปี ภายหลังจากที่สำเร็จการศึกษาระดับประถมจากโรงเรียนประจำจังหวัดเพชรบุรีแล้ว ท่านก็ออกจากโรงเรียน เพื่อฝึกฝนนาฏศิลป์ไทยอย่างจริงจัง ด้วยมีความประทับใจจากการที่ได้มีโอกาสไปเห็นการฝึกโขนและละครหลวงที่วังสวนกุหลาบซึ่งญาติที่เป็นข้าราชบริพารอยู่ในวังนั้นพาไปชมต่อมา ครูจำเรียงก็ได้รับการคัดเลือกให้ฝึกละครหลวง ในสังกัดกรมพิณพาทย์หลวง...