พระไพรสพนั้นเป็นเทพเจ้าที่เป็นองค์แทนแห่งพืชพันธุ์ธัญญาหาร นับเป็นคติแบบหนึ่งที่แตกต่างออกไปซึ่งโดยมากมักจะเเสดงรูปลักษณ์แทนด้วยเทวี หรือเทพเจ้าที่มีเพศเป็นหญิงซึ่งแสดงถึงความเจริญงอกงาม ความเป็นมาของเทพ เจ้าองค์นี้มีผู้พยายามนำมาเกี่ยวพันกับพระลักษมีเทวีที่เป็นชายาของพระวิษณุเทพ แต่จากหลักฐานบางประการทำให้เห็นว่า มาจากคติคนละส่วนกันแม้ว่า จะมีคำว่า “แม่โพสพ” เป็นคำไทยที่นิยมใช้มาแต่โบราณกาลก็ตาม ทางด้านพุทธศาสนา (การจัดเทพปกรณัมทางพุทธศาสนาจะแตกต่างจากพราหมณ์ที่แปลงตัวมาเป็นฮินดู) ความสำคัญของพระเป็นเจ้าทั้งแปดนี้มีผลต่อวิถีชีวิตของมนุษย์มาก โดยจะเเสดงเทพนิมิตรเป็นลางบอกเหตุ ที่เรียกว่า อภิไทโพธิบาทว์ หรือพระคัมภีร์อิติหาสาศาสตร์ อักษรพจน์ที่บรรจุในคัมภีร์จะบอกถึงเหตุการณ์ต่างๆ ที่เทพเจ้าแสดงเหตุที่เรียกว่าอุบาทว์และการแก้อาถรรพ์เหล่านั้นให้กลับเป็นดีดังกล่าวไว้ตอนหนึ่งว่า “ขอแจ้งโดยวารบาลี ในพระคัมภีร์ อุบาทว์อุบัตินานา…….ถวายด้วยพระมนต์โอฬาร ในเวทยกิจมหันต์ อาจบำบัดโทษภยันต์ จัญไรภัยอัน จะมาทั้งปวงเหือดหาย พระมนต์อักษรจะหมาย ไว้ให้สืบสาย ดั่งนี้ในลักษณะพระมนต์.” (อักขระวิธีโบราณ) กำเนิดของพระไพสพนั้นไม่เด่นชัดในเรื่องตำนานดูจะปนกับเทพธิดาโพสพ จนคิดว่าเป็นองค์เดียวกันซ้ำยุคหลังๆยังอาจนับเอาว่าเป็นปางหนึ่งของ พระลักษมีเทวีชายาพระวิษณุเทพ แต่ก็เห็นเป็นคติที่ปรากฏในชั้นหลังๆ ที่ที่เริ่มปฏิวัติตนเองของพราหมณ์มาเป็นฮินดู …
Continue reading