Category: ความรู้

นาฏศิลป์ไทยนับเป็นมรดกทางวัฒนธรรมชิ้นเอกที่บรรพบุรุษของเราได้สร้างสรรค์ไว้ให้ เสมือนหนึ่งอัญมณีอันสูงค่าที่ประดับประดาเพิ่มเสน่ห์และศรีสง่าแก่ลูกหลานไทยทุกคน ศิลปะอันเลิศล้ำแขนงนี้ ได้รับการถ่ายทอดต่อกันมาจากบรมครูในอดีตรุ่นแล้วรุ่นเล่าจนมาถึงทุกวันนี้ ครูจำเรียง พุธประดับ นับเป็นนาฏศิลปินผู้มีอาวุโสสูงสุดในปัจจุบัน ผู้มีความรอบรู้ด้านนาฏศิลป์ไทยอย่างลึกซึ้ง และถือเป็นเสาหลักสำคัญในการถ่ายทอดความรู้อันถูกต้องตามแบบฉบับดั้งเดิมที่ท่านสามารถจดจำได้อย่างครบถ้วนและแม่นยำที่สุด ครูจำเรียง พุธประดับ เกิดเมื่อวันที่ ๑๑ มกราคม พุทธศักราช ๒๔๕๙ ที่จังหวัดเพชรบุรี ปัจจุบันอายุ ๘๕ ปี ภายหลังจากที่สำเร็จการศึกษาระดับประถมจากโรงเรียนประจำจังหวัดเพชรบุรีแล้ว ท่านก็ออกจากโรงเรียน เพื่อฝึกฝนนาฏศิลป์ไทยอย่างจริงจัง ด้วยมีความประทับใจจากการที่ได้มีโอกาสไปเห็นการฝึกโขนและละครหลวงที่วังสวนกุหลาบซึ่งญาติที่เป็นข้าราชบริพารอยู่ในวังนั้นพาไปชม ต่อมา ครูจำเรียงก็ได้รับการคัดเลือกให้ฝึกละครหลวง ในสังกัดกรมพิณพาทย์หลวง กระทรวงวังในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗ โดยอยู่ในความปกครองของเจ้าจอมมารดาสาย และคุณจอมละม้าย ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อเริ่มแรกครูจำเรียงได้รับการฝึกหัดละครขั้นพื้นฐานอย่างเข้มงวดกับครูจุไร สุวรรณทัต …

นายฉิ้น อรมุต ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (หนังตะลุง) พุทธศักราช ๒๕๓๒ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย หนังตะลุงเป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านภาคใต้ของประเทศไทยที่สำคัญและได้รับความนิยมเป็นอย่างสูงมาเป็นเวลาช้านาน แต่ในปัจจุบันนี้ อนาคตของหนังตะลุง กำลังตกอยู่ในอันตราย เนื่องจากถูกความบันเทิงในรูปแบบใหม่ๆ อันหลากหลาย เข้ามาแย่งความสนใจจากผู้ชม โดยเฉพาะอย่างยิ่งคนรุ่นใหม่ๆ ไปเป็นอันมาก ท่ามกลางกระแสความเปลี่ยนแปลงอันน่าวิตกนี้ ยังคงมีนายหนังตะลุงหลายท่านที่พยายามรักษาศิลปะการแสดงเก่าแก่นี้เอาไว้อย่างเต็มกำลัง โดยมุ่งหวังที่จะสืบทอดมรดกทางภูมิปัญญาของบรรพบุรุษนี้ไปถึงชั่วลูกชั่วหลานให้ได้ หนึ่งในท่านเหล่านั้นก็คือนายฉิ้น อรมุต ผู้เป็นที่รู้จักเป็นอย่างดีของคนทั่วภาคใต้ในนาม “หนังฉิ้น ธรรมโฆษณ์” หนังฉิ้น ธรรมโฆษณ์ เกิดเมื่อวันที่ ๑๗ กันยายน พุทธศักราช …

นางเกลียว เสร็จกิจ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (เพลงพื้นบ้าน-อีแซว) พุทธศักราช ๒๕๓๙ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย เมื่อกล่าวถึงชื่อ “แม่ขวัญจิต ศรีประจันต์” ท่านผู้อ่านที่มีความนิยมชมชอบในเพลงลูกทุ่ง และเพลงพื้นบ้าน คงจะทราบดีกันดีว่า ท่านผู้นี้เป็นยอดศิลปินผู้มีผลงานและความสามารถหลายด้าน ที่โดดเด่นเป็นพิเศษจนทำให้ท่านได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติ ก็คือการเป็นแม่เพลงอีแซว ผู้มีปฏิภาณเป็นเลิศ ยากที่จะหาผู้ทัดเทียมได้ในยุคปัจจุบัน แม่ขวัญจิต ศรีประจันต์ มีนามจริงว่า นางเกลียว เสร็จกิจ เกิดเมื่อวันที่ ๓ สิงหาคม พุทธศักราช ๒๔๙๐ ที่จังหวัดสุพรรณบุรี เป็นผู้ที่มีความสนใจทางด้านการร้องเพลงพื้นบ้านมาตั้งแต่ปี …

นางเชอร์รี่ เศวตนันทน์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปการแสดง (เพลงไทยสากล-ขับร้อง) พุทธศักราช ๒๕๓๒ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย ก่อนที่จะเข้าสู่เรื่องของ คุณเชอร์รี่ เศวตนันทน์ ในฉบับนี้ มีเรื่องที่ท่านผู้รู้ทักท้วงมาว่า ผมได้ให้ข้อมูลที่ผิดพลาดบางประการในฉบับที่ผมเขียนเล่าเรื่องราวของ คุณสุเทพ วงศ์กำแหง ในคอลัมน์นี้ และเมื่อผมได้ตรวจสอบดูแล้วก็ปรากฏว่าเกิดความผิดพลาดจริง กล่าวคือ ผมได้เขียนว่า คุณสุเทพ วงศ์กำแหง เป็นนักร้องท่านแรกที่ได้เป็นศิลปินแห่งชาติ ซึ่งอันที่จริงต้องกล่าวว่าท่านเป็นนักร้องชายท่านแรกที่ได้รับเกียรตินี้ ส่วนนักร้องท่านแรกที่ได้เป็นศิลปินแห่งชาติก็คือ คุณเชอร์รี่ เศวตนันทน์ หรือที่เป็นที่รู้จักของคนทั้งประเทศในนาม “สวลี ผกาพันธุ์” ซึ่งได้รับการประกาศยกย่องเชิดชูเกียรติเมื่อปี …

นายทองมาก จันทะลือ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (หมอลำ) พุทธศักราช ๒๕๒๙ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย ผมได้เคยนำเสนอภาพและเรื่องราวเกี่ยวกับศิลปินแห่งชาติที่เป็นหมอลำมาแล้วหลายต่อหลายท่าน แต่ยังคงขาดยอดหมอลำคนสำคัญแห่งภาคอีสานอยู่อีกท่านหนึ่ง คือ หมอลำทองมาก จันทะลือ ซึ่งหากขาดภาพของท่านผู้นี้ไปแล้ว งานรวบรวมภาพถ่ายศิลปินแห่งชาติของผมคงจะด้อยคุณค่าลงไปมาก เนื่องจากท่านเป็นศิลปินหมอลำในระดับปรมาจารย์ผู้ได้รับความเคารพนับถือ และยกย่องจากคนในวงการหมอลำ และประชาชนทั่วภาคอีสาน และที่สำคัญที่สุดก็คือ ท่านเป็นศิลปินหมอลำท่านแรกที่ได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติ ดังนั้น ในฉบับนี้ นอกจากที่ท่านผู้อ่านจะได้เห็นภาพที่ผมได้ไปถ่ายมาแล้วท่านก็จะได้ทราบเรื่องราวความเป็นมาของศิลปินท่านนี้โดยละเอียดอีกด้วย หมอลำทองมาก จันทะลือ เกิดเมื่อวันที่ ๖ กุมภาพันธ์ พุทธศักราช ๒๔๖๗ ที่จังหวัดขอนแก่น …

นายอิ่ม จิตภักดี ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (หนังตะลุง) ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๔๐ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย ท่านที่เคยชมการแสดงหนังตะลุงหรือพอจะมีความรู้เกี่ยวกับหนังตะลุงอยู่บ้าง คงจะต้องรู้จักตัวตลกที่ชื่อ “ไอ้เท่ง” เป็นแน่ เพราะนอกจากจะเป็นสัญลักษณ์สำคัญอย่างหนึ่งของหนังตะลุงแล้ว “ไอ้เท่ง” ยังเป็นตัวตลกอมตะประจำคณะหนังตะลุงทุกคณะที่ได้สร้างความบันเทิงให้กับผู้ชมโดยเฉพาะอย่างยิ่งชาวใต้มาเป็นเวลายาวนานอีกด้วย ในฉบับนี้ผมได้นำภาพถ่ายของนายหนังตะลุงผู้มีชื่อเสียงโด่งดังและโดดเด่นเป็นพิเศษ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการแสดงบทไอ้เท่ง จนได้รับฉายาว่า “หนังอิ่มเท่ง” มาให้ชมกัน และนำเรื่องราวของท่านมาเล่าสู่กันฟังอีกด้วยครับ หนังอิ่ม จิตภักดี หรือ “หนังอิ่มเท่ง” เกิดเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พุทธศักราช ๒๔๖๔ ที่จังหวัดสงขลา ปัจจุบันอายุ ๘๐ …

นายจูเลี่ยม กิ่งทอง ศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปการแสดง (หนังตะลุง) พุทธศักราช ๒๕๓๕ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย เมื่อฉบับที่แล้วท่านผู้อ่านคงได้เห็นภาพและอ่านเรื่องราวของหนังอิ่ม จิตภักดี หรือหนังอิ่มเท่ง นายหนังตะลุงศิลปินแห่งชาติผู้มีชื่อเสียงโด่งดังท่านหนึ่งของภาคใต้ที่ผมได้เสนอผ่านไปเรียบร้อยแล้ว เพื่อความต่อเนื่อง ในฉบับนี้ผมจึงขอนำเรื่องราวของหนังจูเลี่ยม กิ่งทอง นายหนังตะลุงอีกท่านหนึ่งที่ได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติมาเล่าสู่กันฟัง เพื่อที่ท่านผู้อ่านจะได้ลองเปรียบเทียบศิลปินแห่งชาติในสาขาเดียวกัน ว่าแต่ละท่านจะมีวิถีชีวิตที่เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไรบ้าง หนังจูเลี่ยม กิ่งทอง เกิดที่จังหวัดชุมพร เมื่อวันเสาร์ เดือน ๑๑ ปีจอ พุทธศักราช ๒๔๖๕ (ตามประวัติบันทึกไว้ตามนี้ครับ) ปัจจุบันอายุ ๗๙ ปี จบการศึกษาชั้นประถมปีที่ …

นายเสรี หวังในธรรม ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ศิลปะการละคร) พุทธศักราช ๒๕๓๑ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย ท่านผู้อ่านที่เป็นแฟนโขน ละคร ของกรมศิลปากร คงต้องคุ้นเคยกับชื่อเสียงเรียงนาม และผลงานด้านต่างๆ ของ อาจารย์เสรี หวังในธรรม เป็นอย่างดี เพราะท่านเป็นศิลปินคนสำคัญที่หากจะกล่าวว่าเป็นสัญลักษณ์ของโรงละครแห่งชาติ ก็ไม่เกินความจริงแต่อย่างใด แต่กว่าจะก้าวมาถึงจุดสูงสุดแห่งความสำเร็จในวันนี้ ท่านก็ได้ผ่านวิถีแห่งชีวิตที่น่าสนใจมาไม่น้อย ดังที่จะได้นำมาเล่าสู่กันฟังในฉบับนี้ครับ อาจารย์เสรี หวังในธรรม เกิดเมื่อวันที่ ๓ มกราคม พุทธศักราช ๒๔๘๐ ที่กรุงเทพมหานคร ปัจจุบันอายุ …

อ. จักรพันธุ์ โปษยกฤต ศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์ (จิตรกรรม) พุทธศักราช ๒๕๔๓ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย ท่านผู้อ่านคงจะยังจำได้ว่าเมื่อคราวที่ผมไปถ่ายภาพคุณยายชื้น สกุลแก้ว ศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดง (หุ่นกระบอก) เมื่อราว ๒ ปีก่อนนั้น ผมได้เล่าไว้ว่าผมได้รับความกรุณาจากอาจารย์จักรพันธุ์ โปษยกฤต ให้ยืมหุ่นกระบอกเก่าแก่ของครูเปียก ประเสริฐกุลบิดาของคุณยายชื้นที่ท่านนำมาซ่อมแซมใหม่จนสวยงาม เพื่อถ่ายภาพกับคุณยายชื้น ทั้งยังได้อนุญาตให้ใช้สถานที่ในบ้านของท่านเป็นที่ถ่ายภาพด้วย ในครั้งนั้น ผมคิดอยู่ในใจว่า อีกไม่ช้า อาจารย์จักรพันธุ์จะต้องได้เป็นศิลปินแห่งชาติอย่างแน่นอน เพราะผลงานของท่านมีมากมายเหลือคณา และทุกชิ้นล้วนสวยงามสูงค่าทั้งสิ้น ไม่ใช่เพียงผมเท่านั้นที่คิดเช่นนี้ แต่ผู้คนที่ผมพูดคุยเรื่องเกี่ยวกับศิลปินแห่งชาติด้วยอีกหลายต่อหลายคน ต่างก็มีความเห็นว่าท่านเหมาะสมกับตำแหน่งนี้เป็นที่สุด และบางคนก็คิดว่าท่านเป็นศิลปินแห่งชาติอยู่แล้วด้วยซ้ำ …

นายชัยชนะ บุญนะโชติ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นักร้องเพลงลูกทุ่ง) พุทธศักราช ๒๕๔๑ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย หากท่านผู้อ่านได้ติดตามอ่านคอลัมน์นี้มาอย่างสม่ำเสมอ ก็จะเห็นได้ว่ามีศิลปินเพลงลูกทุ่งหลายท่าน ได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติได้ให้ความสำคัญกับศิลปะการแสดง ซึ่งได้เข้ามามีบทบาทสำคัญในการสร้างความบันเทิงให้คนไทยมาเป็นเวลายาวนานแขนงนี้เป็นอย่างยิ่ง ในฉบับนี้ ผมขอนำภาพและประวัติความเป็นมาของ ครูชัยชนะ บุญนะโชติ นักร้องและนักแต่งเพลงลูกทุ่งชั้นครูอีกท่านหนึ่ง ซึ่งเป็นที่รู้จักของคนทั้งประเทศมาเป็นเวลายาวนานแล้ว แต่อาจมีเกร็ดประวัติบางส่วนของท่านที่น่าสนใจ แต่คนทั่วไปยังไม่เคยทราบมาเล่าสู่กันฟังครับ ครูชัยชนะ บุญนะโชติ เกิดเมื่อวันที่ ๕ มกราคม พุทธศักราช ๒๔๘๕ ที่จังหวัดฉะเชิงเทรา ปัจจุบันอายุ ๕๙ …

นายหวังดี นิมา ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (เพลงพื้นบ้าน) พุทธศักราช ๒๕๓๑ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย เมื่อกล่าวถึง “ลำตัด” เพลงพื้นบ้านภาคกลางซึ่งเป็นที่รู้จักกันดีโดยทั่วไป ผมเชื่อว่าผู้คนส่วนใหญ่จะต้องนึกถึงชื่อของ “หวังเต๊ะ” และ “แม่ประยูร” เป็นแน่ เพราะชื่อของท่านทั้ง ๒ นี้ได้กลายเป็นสัญลักษณ์ของศิลปะการแสดงแขนงนี้ไปแล้ว เนื่องจากในช่วงหลายสิบปีที่ผ่านมา ท่านทั้ง ๒ มีผลงานการแสดงลำตัดที่โดดเด่นอย่างชนิดที่ไม่มีใครเทียบได้ในฉบับนี้ จะขอนำภาพและประวัติความเป็นมาของลุงหวังเต๊ะมาเสนอก่อนครับ ลุงหวังเต๊ะ หรือในชื่อและนามสกุลจริงว่า นายหวังดี นิมา เกิดในครอบครัวชาวนาเมื่อเดือนมีนาคม พุทธศักราช ๒๔๖๘ …

นางประยูร ยมเยี่ยม ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ลำตัด) พุทธศักราช ๒๕๓๗ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย เมื่อฉบับที่แล้วผมได้นำเสนอเรื่องราวพร้อมทั้งภาพของ “หวังเต๊ะ” ยอดศิลปินลำตัดชายมือ ๑ ของประเทศไทยผ่านไปแล้ว ในฉบับนี้ ผมก็ได้นำภาพ “แม่ประยูร” ยอดลำตัดฝ่ายหญิงที่ผมถ่ายไว้ในคราวเดียวกันมาให้ชม ซึ่งหากท่านลองนำภาพของทั้ง ๒ ท่าน มาวางดูคู่กัน ท่านก็จะได้เห็นว่าอารมณ์ของภาพทั้ง ๒ เมื่ออยู่คู่กันนั้นดีกว่าการดูทีละภาพมาก เมื่อได้เห็นภาพแม่ประยูรในฉบับนี้แล้ว ก็ลองมาอ่านประวัติความเป็นมาของท่านดูกันนะครับ ว่ากว่าที่จะก้าวขึ้นมาเป็นที่สุดแห่งวงการลำตัดฝ่ายหญิงของประเทศ ท่านได้ผ่านประสบการณ์ชีวิตมาอย่างไรบ้าง แม่ประยูร มีชื่อและนามสกุลจริงว่า นางประยูร …

วิธิต อุตสาหจิต โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย ท่านผู้อ่านที่เป็นแฟนหนังสือการ์ตูน “ขายหัวเราะ” และ “การ์ตูนมหาสนุก” คงคุ้นเคยกับ “บ.ก.วิติ๊ด” ตัวการ์ตูนสำคัญที่นักเขียนการ์ตูนได้นำบรรณาธิการของพวกเขาเองมาเขียนล้อเป็นประจำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งบนหน้าปก “การ์ตูนมหาสนุก” นั้นถือเป็นเอกลักษณ์เลยทีเดียวว่า หากเป็นของแท้ จะต้องมีรูป “บ.ก.วิติ๊ด” เป็นหน้าปกเท่านั้น หลายท่านอาจเคยเห็นเพียงภาพการ์ตูนของ บ.ก.คนดัง ในฉบับนี้ผมจึงได้ไปถ่ายภาพ “บ.ก.วิติ๊ด” หรือคุณวิธิต อุตสาหจิต ตัวจริงมาให้ชมกันครับ คุณวิธิต อุตสาหจิต หนุ่มใหญ่วัย ๔๖ ปีคนนี้ เป็นทายาทคนโตของคุณบันลือ อุตสาหจิต …

เอนก นาวิกมูล โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย แต่ไหนแต่ไรมาแล้ว ผมเป็นคนชอบประวัติศาสตร์ โบราณคดี เกร็ดความรู้เกี่ยวกับของเก่าๆ ทั้งหลายทั้งปวง ตลอดจนงานอนุรักษ์ด้านต่างๆ เป็นชีวิตจิตใจ ถึงกับเคยอยากเรียนทางด้านโบราณคดีเลยทีเดียว ผมจึงเป็นแฟนหนังสือของคุณเอนก นาวิกมูล นักเขียนและนักค้นคว้าเรื่องราวเก่าๆ ของไทยคนสำคัญอย่างเหนียวแน่ และเมื่อเร็วๆ นี้ คุณเอนกก็ได้เปิด “บ้านพิพิธภัณฑ์” ซึ่งเป็นที่รวบรวมของใช้เก่าๆ ของคนไทยในอดีต ตลอดจนเป็นที่จำลองบรรยากาศร้านค้าประเภทต่างๆ เช่น ร้านกาแฟ ร้านตัดผม ร้านขายยา ร้านถ่ายรูป ร้านขายหนังสือ ฯลฯ ในยุคคุณปู่ ที่ในปัจจุบันได้เปลี่ยนรูปแบบไปตามยุคสมัยหมดแล้ว …