Category: ความรู้

รองศาสตราจารย์ฤทัย ใจจงรัก ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะสถาปัตยกรรม ประจำปี พุทธศักราช ๒๕๔๓ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย เมื่อปลายปีที่ผ่านมา เราเพิ่งได้ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะสถาปัตยกรรมคนใหม่สดๆ ร้อนๆ คือ รองศาสตราจารย์ฤทัย ใจจงรัก ผู้ซึ่งเป็นสถาปนิกที่สร้างสรรค์งานสถาปัตยกรรมไทยดีเด่นมากมาย อีกทั้งยังเป็นอาจารย์ และนักวิชาการผู้มีผลงานอันเป็นที่ยอมรับในวงการสถาปัตยกรรมไทยมาเป็นเวลายาวนาน รองศาสตราจารย์ฤทัย ใจจงรัก เกิดเมื่อวันที่ ๑๗ มกราคม พุทธศักราช ๒๔๗๘ ที่กรุงเทพมหานคร สำเร็จการศึกษาปริญญาศิลปบัณฑิต (เกียรตินิยม) ทางสถาปัตยกรรมไทย จากมหาวิทยาลัยศิลปากร และประกาศนียบัตรชั้นสูงทางสถาปัตยกรรมไทย …

นางผ่องศรี วรนุช ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นักร้องลูกทุ่ง) ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๓๕ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย เมื่อกล่าวถึงนักร้องลูกทุ่งแล้ว คงไม่มีใครปฏิเสธว่า คุณผ่องศรี วรนุช เป็นยอดแห่งนักร้องลูกทุ่งหญิงในประวัติศาสตร์ของวงการเพลงไทยที่ประสบความสำเร็จสูงสุดอย่างต่อเนื่องและยาวนานไม่มีใครเทียบได้ นับตั้งแต่เข้าสู่วงการเพลงเมื่ออายุเพียง ๑๔ ปี จนถึงปัจจุบัน รวมเป็นเวลาถึง ๔๘ ปี ท่านได้แสดงให้คนทั้งประเทศเห็นถึงความสามารถ จนเป็นที่ยอมรับ และได้สร้างผลงานการขับร้องเพลงอันดีเด่นไว้มากมาย คุณผ่องศรี วรนุช เกิดเมื่อวันที่ ๕ มิถุนายน พุทธศักราช ๒๔๘๒ ที่จังหวัดชัยนาท …

นาฏศิลป์ไทยนับเป็นมรดกทางวัฒนธรรมชิ้นเอกที่บรรพบุรุษของเราได้สร้างสรรค์ไว้ให้ เสมือนหนึ่งอัญมณีอันสูงค่าที่ประดับประดาเพิ่มเสน่ห์และศรีสง่าแก่ลูกหลานไทยทุกคน ศิลปะอันเลิศล้ำแขนงนี้ ได้รับการถ่ายทอดต่อกันมาจากบรมครูในอดีตรุ่นแล้วรุ่นเล่าจนมาถึงทุกวันนี้ ครูจำเรียง พุธประดับ นับเป็นนาฏศิลปินผู้มีอาวุโสสูงสุดในปัจจุบัน ผู้มีความรอบรู้ด้านนาฏศิลป์ไทยอย่างลึกซึ้ง และถือเป็นเสาหลักสำคัญในการถ่ายทอดความรู้อันถูกต้องตามแบบฉบับดั้งเดิมที่ท่านสามารถจดจำได้อย่างครบถ้วนและแม่นยำที่สุด ครูจำเรียง พุธประดับ เกิดเมื่อวันที่ ๑๑ มกราคม พุทธศักราช ๒๔๕๙ ที่จังหวัดเพชรบุรี ปัจจุบันอายุ ๘๕ ปี ภายหลังจากที่สำเร็จการศึกษาระดับประถมจากโรงเรียนประจำจังหวัดเพชรบุรีแล้ว ท่านก็ออกจากโรงเรียน เพื่อฝึกฝนนาฏศิลป์ไทยอย่างจริงจัง ด้วยมีความประทับใจจากการที่ได้มีโอกาสไปเห็นการฝึกโขนและละครหลวงที่วังสวนกุหลาบซึ่งญาติที่เป็นข้าราชบริพารอยู่ในวังนั้นพาไปชม ต่อมา ครูจำเรียงก็ได้รับการคัดเลือกให้ฝึกละครหลวง ในสังกัดกรมพิณพาทย์หลวง กระทรวงวังในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗ โดยอยู่ในความปกครองของเจ้าจอมมารดาสาย และคุณจอมละม้าย ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อเริ่มแรกครูจำเรียงได้รับการฝึกหัดละครขั้นพื้นฐานอย่างเข้มงวดกับครูจุไร สุวรรณทัต …

นายฉิ้น อรมุต ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (หนังตะลุง) พุทธศักราช ๒๕๓๒ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย หนังตะลุงเป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านภาคใต้ของประเทศไทยที่สำคัญและได้รับความนิยมเป็นอย่างสูงมาเป็นเวลาช้านาน แต่ในปัจจุบันนี้ อนาคตของหนังตะลุง กำลังตกอยู่ในอันตราย เนื่องจากถูกความบันเทิงในรูปแบบใหม่ๆ อันหลากหลาย เข้ามาแย่งความสนใจจากผู้ชม โดยเฉพาะอย่างยิ่งคนรุ่นใหม่ๆ ไปเป็นอันมาก ท่ามกลางกระแสความเปลี่ยนแปลงอันน่าวิตกนี้ ยังคงมีนายหนังตะลุงหลายท่านที่พยายามรักษาศิลปะการแสดงเก่าแก่นี้เอาไว้อย่างเต็มกำลัง โดยมุ่งหวังที่จะสืบทอดมรดกทางภูมิปัญญาของบรรพบุรุษนี้ไปถึงชั่วลูกชั่วหลานให้ได้ หนึ่งในท่านเหล่านั้นก็คือนายฉิ้น อรมุต ผู้เป็นที่รู้จักเป็นอย่างดีของคนทั่วภาคใต้ในนาม “หนังฉิ้น ธรรมโฆษณ์” หนังฉิ้น ธรรมโฆษณ์ เกิดเมื่อวันที่ ๑๗ กันยายน พุทธศักราช …

นางเกลียว เสร็จกิจ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (เพลงพื้นบ้าน-อีแซว) พุทธศักราช ๒๕๓๙ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย เมื่อกล่าวถึงชื่อ “แม่ขวัญจิต ศรีประจันต์” ท่านผู้อ่านที่มีความนิยมชมชอบในเพลงลูกทุ่ง และเพลงพื้นบ้าน คงจะทราบดีกันดีว่า ท่านผู้นี้เป็นยอดศิลปินผู้มีผลงานและความสามารถหลายด้าน ที่โดดเด่นเป็นพิเศษจนทำให้ท่านได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติ ก็คือการเป็นแม่เพลงอีแซว ผู้มีปฏิภาณเป็นเลิศ ยากที่จะหาผู้ทัดเทียมได้ในยุคปัจจุบัน แม่ขวัญจิต ศรีประจันต์ มีนามจริงว่า นางเกลียว เสร็จกิจ เกิดเมื่อวันที่ ๓ สิงหาคม พุทธศักราช ๒๔๙๐ ที่จังหวัดสุพรรณบุรี เป็นผู้ที่มีความสนใจทางด้านการร้องเพลงพื้นบ้านมาตั้งแต่ปี …

นางเชอร์รี่ เศวตนันทน์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปการแสดง (เพลงไทยสากล-ขับร้อง) พุทธศักราช ๒๕๓๒ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย ก่อนที่จะเข้าสู่เรื่องของ คุณเชอร์รี่ เศวตนันทน์ ในฉบับนี้ มีเรื่องที่ท่านผู้รู้ทักท้วงมาว่า ผมได้ให้ข้อมูลที่ผิดพลาดบางประการในฉบับที่ผมเขียนเล่าเรื่องราวของ คุณสุเทพ วงศ์กำแหง ในคอลัมน์นี้ และเมื่อผมได้ตรวจสอบดูแล้วก็ปรากฏว่าเกิดความผิดพลาดจริง กล่าวคือ ผมได้เขียนว่า คุณสุเทพ วงศ์กำแหง เป็นนักร้องท่านแรกที่ได้เป็นศิลปินแห่งชาติ ซึ่งอันที่จริงต้องกล่าวว่าท่านเป็นนักร้องชายท่านแรกที่ได้รับเกียรตินี้ ส่วนนักร้องท่านแรกที่ได้เป็นศิลปินแห่งชาติก็คือ คุณเชอร์รี่ เศวตนันทน์ หรือที่เป็นที่รู้จักของคนทั้งประเทศในนาม “สวลี ผกาพันธุ์” ซึ่งได้รับการประกาศยกย่องเชิดชูเกียรติเมื่อปี …

นายทองมาก จันทะลือ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (หมอลำ) พุทธศักราช ๒๕๒๙ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย ผมได้เคยนำเสนอภาพและเรื่องราวเกี่ยวกับศิลปินแห่งชาติที่เป็นหมอลำมาแล้วหลายต่อหลายท่าน แต่ยังคงขาดยอดหมอลำคนสำคัญแห่งภาคอีสานอยู่อีกท่านหนึ่ง คือ หมอลำทองมาก จันทะลือ ซึ่งหากขาดภาพของท่านผู้นี้ไปแล้ว งานรวบรวมภาพถ่ายศิลปินแห่งชาติของผมคงจะด้อยคุณค่าลงไปมาก เนื่องจากท่านเป็นศิลปินหมอลำในระดับปรมาจารย์ผู้ได้รับความเคารพนับถือ และยกย่องจากคนในวงการหมอลำ และประชาชนทั่วภาคอีสาน และที่สำคัญที่สุดก็คือ ท่านเป็นศิลปินหมอลำท่านแรกที่ได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติ ดังนั้น ในฉบับนี้ นอกจากที่ท่านผู้อ่านจะได้เห็นภาพที่ผมได้ไปถ่ายมาแล้วท่านก็จะได้ทราบเรื่องราวความเป็นมาของศิลปินท่านนี้โดยละเอียดอีกด้วย หมอลำทองมาก จันทะลือ เกิดเมื่อวันที่ ๖ กุมภาพันธ์ พุทธศักราช ๒๔๖๗ ที่จังหวัดขอนแก่น …

นายอิ่ม จิตภักดี ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (หนังตะลุง) ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๔๐ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย ท่านที่เคยชมการแสดงหนังตะลุงหรือพอจะมีความรู้เกี่ยวกับหนังตะลุงอยู่บ้าง คงจะต้องรู้จักตัวตลกที่ชื่อ “ไอ้เท่ง” เป็นแน่ เพราะนอกจากจะเป็นสัญลักษณ์สำคัญอย่างหนึ่งของหนังตะลุงแล้ว “ไอ้เท่ง” ยังเป็นตัวตลกอมตะประจำคณะหนังตะลุงทุกคณะที่ได้สร้างความบันเทิงให้กับผู้ชมโดยเฉพาะอย่างยิ่งชาวใต้มาเป็นเวลายาวนานอีกด้วย ในฉบับนี้ผมได้นำภาพถ่ายของนายหนังตะลุงผู้มีชื่อเสียงโด่งดังและโดดเด่นเป็นพิเศษ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการแสดงบทไอ้เท่ง จนได้รับฉายาว่า “หนังอิ่มเท่ง” มาให้ชมกัน และนำเรื่องราวของท่านมาเล่าสู่กันฟังอีกด้วยครับ หนังอิ่ม จิตภักดี หรือ “หนังอิ่มเท่ง” เกิดเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พุทธศักราช ๒๔๖๔ ที่จังหวัดสงขลา ปัจจุบันอายุ ๘๐ …

นายจูเลี่ยม กิ่งทอง ศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปการแสดง (หนังตะลุง) พุทธศักราช ๒๕๓๕ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย เมื่อฉบับที่แล้วท่านผู้อ่านคงได้เห็นภาพและอ่านเรื่องราวของหนังอิ่ม จิตภักดี หรือหนังอิ่มเท่ง นายหนังตะลุงศิลปินแห่งชาติผู้มีชื่อเสียงโด่งดังท่านหนึ่งของภาคใต้ที่ผมได้เสนอผ่านไปเรียบร้อยแล้ว เพื่อความต่อเนื่อง ในฉบับนี้ผมจึงขอนำเรื่องราวของหนังจูเลี่ยม กิ่งทอง นายหนังตะลุงอีกท่านหนึ่งที่ได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติมาเล่าสู่กันฟัง เพื่อที่ท่านผู้อ่านจะได้ลองเปรียบเทียบศิลปินแห่งชาติในสาขาเดียวกัน ว่าแต่ละท่านจะมีวิถีชีวิตที่เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไรบ้าง หนังจูเลี่ยม กิ่งทอง เกิดที่จังหวัดชุมพร เมื่อวันเสาร์ เดือน ๑๑ ปีจอ พุทธศักราช ๒๔๖๕ (ตามประวัติบันทึกไว้ตามนี้ครับ) ปัจจุบันอายุ ๗๙ ปี จบการศึกษาชั้นประถมปีที่ …

นายเสรี หวังในธรรม ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ศิลปะการละคร) พุทธศักราช ๒๕๓๑ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย ท่านผู้อ่านที่เป็นแฟนโขน ละคร ของกรมศิลปากร คงต้องคุ้นเคยกับชื่อเสียงเรียงนาม และผลงานด้านต่างๆ ของ อาจารย์เสรี หวังในธรรม เป็นอย่างดี เพราะท่านเป็นศิลปินคนสำคัญที่หากจะกล่าวว่าเป็นสัญลักษณ์ของโรงละครแห่งชาติ ก็ไม่เกินความจริงแต่อย่างใด แต่กว่าจะก้าวมาถึงจุดสูงสุดแห่งความสำเร็จในวันนี้ ท่านก็ได้ผ่านวิถีแห่งชีวิตที่น่าสนใจมาไม่น้อย ดังที่จะได้นำมาเล่าสู่กันฟังในฉบับนี้ครับ อาจารย์เสรี หวังในธรรม เกิดเมื่อวันที่ ๓ มกราคม พุทธศักราช ๒๔๘๐ ที่กรุงเทพมหานคร ปัจจุบันอายุ …

อ. จักรพันธุ์ โปษยกฤต ศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์ (จิตรกรรม) พุทธศักราช ๒๕๔๓ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย ท่านผู้อ่านคงจะยังจำได้ว่าเมื่อคราวที่ผมไปถ่ายภาพคุณยายชื้น สกุลแก้ว ศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดง (หุ่นกระบอก) เมื่อราว ๒ ปีก่อนนั้น ผมได้เล่าไว้ว่าผมได้รับความกรุณาจากอาจารย์จักรพันธุ์ โปษยกฤต ให้ยืมหุ่นกระบอกเก่าแก่ของครูเปียก ประเสริฐกุลบิดาของคุณยายชื้นที่ท่านนำมาซ่อมแซมใหม่จนสวยงาม เพื่อถ่ายภาพกับคุณยายชื้น ทั้งยังได้อนุญาตให้ใช้สถานที่ในบ้านของท่านเป็นที่ถ่ายภาพด้วย ในครั้งนั้น ผมคิดอยู่ในใจว่า อีกไม่ช้า อาจารย์จักรพันธุ์จะต้องได้เป็นศิลปินแห่งชาติอย่างแน่นอน เพราะผลงานของท่านมีมากมายเหลือคณา และทุกชิ้นล้วนสวยงามสูงค่าทั้งสิ้น ไม่ใช่เพียงผมเท่านั้นที่คิดเช่นนี้ แต่ผู้คนที่ผมพูดคุยเรื่องเกี่ยวกับศิลปินแห่งชาติด้วยอีกหลายต่อหลายคน ต่างก็มีความเห็นว่าท่านเหมาะสมกับตำแหน่งนี้เป็นที่สุด และบางคนก็คิดว่าท่านเป็นศิลปินแห่งชาติอยู่แล้วด้วยซ้ำ …

นายชัยชนะ บุญนะโชติ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นักร้องเพลงลูกทุ่ง) พุทธศักราช ๒๕๔๑ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย หากท่านผู้อ่านได้ติดตามอ่านคอลัมน์นี้มาอย่างสม่ำเสมอ ก็จะเห็นได้ว่ามีศิลปินเพลงลูกทุ่งหลายท่าน ได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติได้ให้ความสำคัญกับศิลปะการแสดง ซึ่งได้เข้ามามีบทบาทสำคัญในการสร้างความบันเทิงให้คนไทยมาเป็นเวลายาวนานแขนงนี้เป็นอย่างยิ่ง ในฉบับนี้ ผมขอนำภาพและประวัติความเป็นมาของ ครูชัยชนะ บุญนะโชติ นักร้องและนักแต่งเพลงลูกทุ่งชั้นครูอีกท่านหนึ่ง ซึ่งเป็นที่รู้จักของคนทั้งประเทศมาเป็นเวลายาวนานแล้ว แต่อาจมีเกร็ดประวัติบางส่วนของท่านที่น่าสนใจ แต่คนทั่วไปยังไม่เคยทราบมาเล่าสู่กันฟังครับ ครูชัยชนะ บุญนะโชติ เกิดเมื่อวันที่ ๕ มกราคม พุทธศักราช ๒๔๘๕ ที่จังหวัดฉะเชิงเทรา ปัจจุบันอายุ ๕๙ …

นายหวังดี นิมา ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (เพลงพื้นบ้าน) พุทธศักราช ๒๕๓๑ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย เมื่อกล่าวถึง “ลำตัด” เพลงพื้นบ้านภาคกลางซึ่งเป็นที่รู้จักกันดีโดยทั่วไป ผมเชื่อว่าผู้คนส่วนใหญ่จะต้องนึกถึงชื่อของ “หวังเต๊ะ” และ “แม่ประยูร” เป็นแน่ เพราะชื่อของท่านทั้ง ๒ นี้ได้กลายเป็นสัญลักษณ์ของศิลปะการแสดงแขนงนี้ไปแล้ว เนื่องจากในช่วงหลายสิบปีที่ผ่านมา ท่านทั้ง ๒ มีผลงานการแสดงลำตัดที่โดดเด่นอย่างชนิดที่ไม่มีใครเทียบได้ในฉบับนี้ จะขอนำภาพและประวัติความเป็นมาของลุงหวังเต๊ะมาเสนอก่อนครับ ลุงหวังเต๊ะ หรือในชื่อและนามสกุลจริงว่า นายหวังดี นิมา เกิดในครอบครัวชาวนาเมื่อเดือนมีนาคม พุทธศักราช ๒๔๖๘ …

นางประยูร ยมเยี่ยม ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ลำตัด) พุทธศักราช ๒๕๓๗ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย เมื่อฉบับที่แล้วผมได้นำเสนอเรื่องราวพร้อมทั้งภาพของ “หวังเต๊ะ” ยอดศิลปินลำตัดชายมือ ๑ ของประเทศไทยผ่านไปแล้ว ในฉบับนี้ ผมก็ได้นำภาพ “แม่ประยูร” ยอดลำตัดฝ่ายหญิงที่ผมถ่ายไว้ในคราวเดียวกันมาให้ชม ซึ่งหากท่านลองนำภาพของทั้ง ๒ ท่าน มาวางดูคู่กัน ท่านก็จะได้เห็นว่าอารมณ์ของภาพทั้ง ๒ เมื่ออยู่คู่กันนั้นดีกว่าการดูทีละภาพมาก เมื่อได้เห็นภาพแม่ประยูรในฉบับนี้แล้ว ก็ลองมาอ่านประวัติความเป็นมาของท่านดูกันนะครับ ว่ากว่าที่จะก้าวขึ้นมาเป็นที่สุดแห่งวงการลำตัดฝ่ายหญิงของประเทศ ท่านได้ผ่านประสบการณ์ชีวิตมาอย่างไรบ้าง แม่ประยูร มีชื่อและนามสกุลจริงว่า นางประยูร …