Author: Thanaki

ศาสตราจารย์ประหยัด พงษ์ดำ ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (ภาพพิมพ์) พ.ศ. ๒๕๔๑ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ศาสตราจารย์ประหยัด พงษ์ดำ เกิดเมื่อวันที่ ๒๘ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๔๗๗ ที่จังหวัดสิงห์บุรี ปัจจุบันอายุ ๖๔ ปี ได้รับการศึกษาในระดับประถมที่โรงเรียนประชาบาลวัดกุฎีทอง จากนั้นได้เข้าศึกษาต่อในระดับมัธยมที่โรงเรียนนาคประดิษฐ์วิทยาลัย และโรงเรียนสิงหวัฒนาพาหะตามลำดับ ความสนใจในศิลปะของท่านนั้นมีมาตั้งแต่เยาว์วัย โดยท่านชอบวาดรูปเล่นเสมอๆ ในยามว่างโดยเฉพาะอย่างยิ่งรูปสัตว์ต่างๆ ดังนั้นท่านจึงให้ความสนใจกับวิชาศิลปะที่โรงเรียนมากเป็นพิเศษ ซึ่งส่งผลให้ท่านมีพื้นฐานทางศิลปะที่มั่นคง และสามารถสอบเข้าเรียนต่อที่โรงเรียนเพาะช่างได้เมื่อจบการศึกษาในระดับมัธยม ท่านได้ศึกษาอยู่ที่โรงเรียนเพาะช่างเป็นเวลา ๒ ปี ก็สามารถสอบเข้าเรียนต่อที่มหาวิทยาลัยศิลปากรได้ การเรียนของท่านดำเนินไปด้วยดีจนได้รับความไว้วางใจจากท่านศาสตราจารย์ศิลป์พีระศรีให้ช่วยสอนวิชาพื้นฐานทางศิลปะในขณะที่ท่านยังศึกษาอยู่ในชั้นปีที่ …

นายคำ กาไวย์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (การแสดงพื้นบ้านช่างฟ้อน) พ.ศ. ๒๕๓๕ เส้นทางเดินสู่ความสำเร็จของศิลปินแห่งชาติและท่านจะแตกต่างกันบ้างก็เพียงในรายละเอียดปลีกย่อยและวิถีแห่งการดำเนินชีวิต แต่โดยรวมแล้วส่วนใหญ่มักจะได้รับการปูพื้นฐานในวิชาชีพของตนมาเป็นอย่างดีจากครูบาอาจารย์ซึ่งตั้งใจถ่ายทอดวิชาความรู้ให้ตั้งแต่วัยเยาว์ แต่เส้นทางเดินของพ่อครูคำ กาไวย์นั้น ออกจะแตกต่างจากศิลปินแห่งชาติ ท่านอื่นๆ ในสาระสำคัญ คือในระยะแรกที่ท่านเริ่มฝึกฝนศิลปะการแสดงของท่านนั้น ท่านหาได้มีครูบาอาจารย์เป็นตัวตนเหมือนคนอื่นไม่ หากแต่ท่านต้องอาศัยวิธีครูพักลักจำ แล้วนำมาฝึกฝนด้วยตนเองจนเกิดความชำนาญแต่ก็สามารถมุ่งไปสู่ความสำเร็จที่สง่างามได้อย่างไม่น้อยหน้าใคร พ่อครูคำ กาไวย์ เกิดเมื่อวันที่ ๒๕ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๔๗๗ ที่อำเภอหางดงจังหวัดเชียงใหม่ ปัจจุบันอายุ ๖๖ ปี ในวัยเด็ก ท่านได้เล่าเรียนเพียงระดับประถมศึกษาเหมือนเช่นเด็กๆ ทั่วไปในชนบทยุคนั้น เมื่อออกจากโรงเรียนแล้ว ท่านก็ได้ทำงานเป็นลูกจ้างและมีโอกาสออกตระเวณท่องเที่ยวไปตามงานบันเทิงต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งงานวัด …

นายสมพงษ์ พงษ์มิตร ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นักแสดง)พ.ศ. ๒๕๔๐ โดย นิติกร กรัยวิเชียร เมื่อกล่าวถึงชื่อ”สมพงษ์ พงษ์มิตร” แล้ว อาจกล่าวได้ว่าไม่มีใครที่ไม่รู้จัก ยกเว้นแต่เพียงเด็กๆ รุ่นใหม่ ที่เกิดและเติบโตขึ้นมาภายหลังจากที่คุณลุงสมพงษ์ได้ห่างเหินจากวงการบันเทิงไปแล้วเท่านั้น เพราะคุณลุงสมพงษ์เป็นนักแสดงที่มีผลงานที่น่าประทับใจ และผ่านการแสดงมาอย่างโชกโชน ให้ความบันเทิงคนไทยมายาวนานกว่า ๖๐ ปี คุณลุงสมพงษ์ พงษ์มิตรเป็นชาวบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยาโดยกำเนิดท่านเกิดเมื่อวันที่ ๘ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๔๖๓ ปัจจุบันอายุ ๘๐ ปี ครอบครัวของท่านย้ายเข้ามาอยู่ที่กรุงเทพเมื่อท่านอายุได้ ๗ ปี ท่านได้เข้าเรียนที่โรงเรียนประชาบาลวัดสุทัศน์จนกระทั่งถึงชั้นประถมปีที่ …

ประคิณ ชุมสาย ณ อยุธยา ศิลปินแห่งชาติสาขาวรรณศิลป์ (กวีนิพนธ์) พ.ศ. ๒๕๓๖ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ในบรรดาศิลปินแห่งชาติทั้งหมดนั้น มีผู้ที่เป็นศิลปินแห่งชาติสาขาวรรณศิลป์นับรวมทั้งผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว และยังคงมีชีวิตอยู่ ๑๘ ท่าน ในจำนวนนี้ มี ๓ ท่านที่แตกแขนงย่อยออกมาอีกว่าเป็นผู้ชำนาญการทางด้านกวีนิพนธ์อันได้แก่ท่านอังคาร กัลญาณพงศ์ อาจารย์ประคิณ ชุมสาย ณ อยุธยา และอาจารย์เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ ซึ่งทั้ง ๓ ท่าน ต่างก็มีลีลา และแนวคิดในการนำเสนอผลงานกวีนิพนธ์เป็นเอกลักษณ์ของตนเองอย่างชัดเจนไม่ซ้ำแบบกัน สำหรับเรื่องราวของท่านอังคารและอาจารย์เนาวรัตน์นั้น ผมได้เสนอผ่านไปเรียบร้อยแล้ว ในฉบับนี้ …

นายคำผาย นุปิง ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (การแสดงพื้นบ้าน-ขับซอ) พ.ศ. ๒๕๓๘ มื่อพูดถึงคำว่า “ซอ” คนภาคกลางโดยทั่วไปมักจะมีความเข้าใจตรงกันว่าหมายถึงเครื่องดนตรีชนิดหนึ่ง ใช้สำหรับสีให้เกิดเสียงดนตรี แม้ตัวผมเอง ในเบื้องต้นที่ยังไม่ได้ศึกษาประวัติของศิลปินแห่งชาติล้านนาหลายท่าน ก็หลงเข้าใจผิดไปเช่นนั้น ต่อเมื่อได้ศึกษาเรื่องราวของท่านเหล่านั้นแล้ว จึงได้เข้าใจว่า คำว่า “ซอ” ในภาษาพื้นเมืองทางเหนือนั้นหมายถึงการขับร้อง ซึ่งมีลีลา และเนื้อหาหลากหลายแนว ตั้งแต่เนื้อหาสาระเกี่ยวกับพระพุทธศาสนา สังคม ตลอดไปจนถึงเรื่องชีวิตความเป็นอยู่ของชาวบ้าน และเรื่องบันเทิงสนุกสนานเฮฮา การซอนั้น มีทั้งการซอเดี่ยว และซอคู่ สำหรับการซอคู่นั้น อาจเป็นการซอตอบโต้กันระหว่างชายกับหญิง หรือชายกับชายก็ได้ หาใช่การสีซอตามความหมายอย่างทางภาคกลางไม่ ส่วนเครื่องดนตรีที่ภาคกลางเรียกว่า “ซอ” นั้น …

นาย ชาลี อินทรวิจิตร ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ผู้ประพันธ์คำร้อง – ผู้กำกับภาพยนตร์) พ.ศ. ๒๕๓๖ โดย นิติกร กรัยวิเชียร เพียงเห็นภาพครูชาลี อินทรวิจิตร ศิลปินแห่งชาติประจำฉบับนี้แล้ว ท่านผู้อ่านแทบทุกท่านคงจะคุ้นหน้า และคุ้นเคยกับผลงานของท่านเป็นอย่างดี ด้วยท่านเป็นศิลปินที่มีผลงานดีเด่นทั้งในด้านการประพันธ์คำร้องของเพลงอมตะตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันมากมาย อีกทั้งยังมีผลงานด้านการกำกับการแสดงภาพยนตร์ไทยที่มีคุณภาพอีกหลายเรื่อง จนได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติสาขา ศิลปะการแสดงถึง ๒ แขนง ในคนเดียวกัน ครูชาลี มีชื่อเดิมว่า สง่า อินทรวิจิตร เกิดเมื่อวันที่ ๖ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๔๖๖ ที่จังหวัดสมุทรสาคร …

นายชำเรือง วิเชียรเขตต์ ศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์ พ.ศ. ๒๕๓๙ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย อันที่จริงที่ผ่านมา มีผู้ที่ได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์ด้านประติมากรรมมาแล้วหลายท่าน ตั้งแต่อาจารย์ไพฑูรย์ เมืองสมบูรณ์ อาจารย์ชิต เหรียญประชา และอาจารย์พิมาน มูลประมุข แต่ทั้ง ๓ ท่านได้ด่วนจากไปก่อน ผมจึงไม่สามารถถ่ายภาพท่านเหล่านั้นมาให้ชมกันได้ ยังคงมีอีกเพียง ๒ ท่าน ที่ยังมีชีวิตอยู่และยังคงสร้างสรรค์งานประติมากรรมอย่างสม่ำเสมอ ได้แก่อาจารย์ชำเรือง วิเชียรเขตต์ และคุณอินสนธ์ วงศ์สาม เรื่องราวและภาพคุณอินสนธ์นั้นคงได้ผ่านสายตาของท่านไปแล้ว ฉบับนี้ผมจึงได้นำภาพ และประวัติความเป็นมาของอาจารย์ชำเรือง วิเชียรเขตต์มาเสนอบ้างครับ อาจารย์ชำเรือง …

นายยก ชูบัว ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (โนรา) พ.ศ. ๒๕๓๐ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย การแสดงโนราหรือ “มโนราห์” เป็นนาฎศิลป์พื้นเมืองเก่าแก่ของภาคใต้ที่นับวันจะหาดูได้ยากเต็มที เพราะในปัจจุบัน มีกิจกรรมบันเทิงรูปแบบใหม่แผ่นอิทธิพลเข้ามาแทนที่ศิลปะการแสดงพื้นบ้านดั้งเดิม ดึงดูดความสนใจของคนรุ่นใหม่อย่างยากที่จะด้านทานได้ อย่างไรก็ตาม ท่ามกลางกระแสของความเปลี่ยนแปลงนี้ ยังคงมีศิลปินโนราท่านหนึ่งที่ได้พยายามรักษานาฎศิลป์แขนงนี้ให้คงอยู่ โดยการให้ความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องโนราให้แก่ผู้คนทั่วไป ทั้งยังได้ถ่ายทอดวิชาแก่ลูกศิษย์ลูกหามากมายอย่างทุ่มเททึงกายและใจมากเป็นระยะเวลายาวนานจนได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติเมื่อปีพุทธศักราช ๒๕๓๐ ศิลปินท่านนี้คือ นายยก ชูบัว หรือที่เป็นที่รู้จักกันในยามของ “โนรายก” โนรายกเกิดเมื่อปีพุทธศักราช ๒๔๖๕ ที่บ้านทะเลน้อย อำเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง ปัจจุบันอายุ …

นางสุวรรณี ชลานุเคราะห์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นาฏศิลป์-ละครรำ) พุทธศักราช ๒๕๓๓ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย ย้อนหลังกลับไปเมื่อเกือบ ๗๐ ปีก่อน มีเด็กหญิงตัวเล็กๆ วัยเพียง ๖ ขวบ คนหนึ่ง ได้มีโอกาสเข้าไปชมการฝึกซ้อมของคณะละครหลวงในพระบรมมหาราชวังจนเกิดความสนใจอยากจะเป็นนักแสดงละครบ้าง ในวันนี้ เด็กหญิงคนนั้นได้กลายมาเป็นศิลปินอาวุโสวัย ๗๕ ปีบริบูรณ์ ผู้สมปรารถนาด้วยสิ่งที่หวังไว้แต่วัยเด็ก ทว่าท่านหาได้เป็นเพียงนักแสดงละครธรรมดาตามที่เคยใฝ่ฝันไม่ หากได้เป็นถึงศิลปินแห่งชาติผู้เปี่ยมด้วยความสามารถจนเป็นที่ประจักษ์โดยทั่วไปนามว่า ครูสุวรรณี ชลานุเคราะห์ ครุสุวรรณี ชลานุเคราะห์ เกิดเมื่อวันที่ ๑ พฤษภาคม …

นายสมนึก ทองมา ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นักแต่งเพลงลูกทุ่ง) พุทธศักราช ๒๕๔๒ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย เพลงลูกทุ่งนับเป็นศิลปวัฒนธรรมอันสำคัญที่สื่อแสดงให้เห็นถึงวิถีชีวิตความเป็นอยู่ตลอดจนความรู้สึกนึกคิดของคนไทยทั้งที่อยู่ในชนบท และที่เข้ามาทำมาหากินอยู่ในกรุงเทพมหานครได้อย่างดีที่สุด จุดเด่นประการสำคัญของเพลงลูกทุ่งก็คือการใช้ถ้อยคำที่จริงใจตรงไปตรงมาเข้าใจง่าย แฝงด้วยลีลาการประพันธ์ที่แหลมคม สามารถชักนำให้ผู้ฟังคล้อยตามอารมณ์เพลงจนเห็นเป็นภาพได้อย่างชัดเจน เพลงลูกทุ่งที่ดีจึงนับเป็นผลผลิตทางภูมิปัญญาที่เปี่ยมด้วยอัจฉริยภาพของผู้ประพันธ์อย่างแท้จริง ในฉบับนี้ผมจะได้พาท่านไปรู้จักกับครูผู้ประพันธ์ทั้งคำร้องและทำนองเพลงลูกทุ่ง ที่มีผลงานยอดนิยมมากที่สุดท่านหนึ่งของวงการเพลงลูกทุ่งไทย ผู้มีนามจริงว่า นายสมนึก ทองมา หรือที่รู้จักกันโดยทั่วไปในนามของ “ชลธี ธารทอง” ศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดง (นักแต่งเพลงลูกทุ่ง) ประจำ ๒๕๔๒ คุณชลธี ธารทอง เกิดเมื่อวันที่ ๓๑ สิงหาคม …

นายชิน ฝ้ายเทศ (ชินกร ไกรลาศ) ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นักร้องเพลงลูกทุ่ง) พุทธศักราช ๒๕๔๒ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย อันนักร้องเพลงลูกทุ่งที่จะก้าวขึ้นสู่ความสำเร็จในระดับแนวหน้าของประเทศได้นั้น แต่ละท่านจะต้องมีความสามารถพิเศษ และมีลักษณะเฉพาะตัวอันโดดเด่นจริงๆ ทั้งสิ้น ดังเช่น คุณชิน ฝ้ายเทศ หรือในนามอันเป็นที่รู้จักของแฟนเพลงทั้งประเทศว่า “ชินกร ไกรลาศ” ศิลปินแห่งชาติในฉบับนี้ ก็เป็นผู้ที่มีน้ำเสียงในแบบฉบับเฉพาะตัวที่ไม่ซ้ำแบบใคร ทั้งยังมีความคิดริเริ่มในการประยุกต์เอาเพลงพื้นบ้านต่างๆ มาใช้ในการแสดงดนตรีลูกทุ่งได้อย่างกลมกลืนจนเป็นที่ชื่นชอบของผู้ฟังเป็นอย่างสูง และกลายเป็นเอกลักษณ์ประจำตัวของท่านไปด้วย คุณชินกร ไกรลาศ เกิดเมื่อวันที่ ๑ เมษายน พุทธศักราช …

รองศาสตราจารย์ฤทัย ใจจงรัก ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะสถาปัตยกรรม ประจำปี พุทธศักราช ๒๕๔๓ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย เมื่อปลายปีที่ผ่านมา เราเพิ่งได้ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะสถาปัตยกรรมคนใหม่สดๆ ร้อนๆ คือ รองศาสตราจารย์ฤทัย ใจจงรัก ผู้ซึ่งเป็นสถาปนิกที่สร้างสรรค์งานสถาปัตยกรรมไทยดีเด่นมากมาย อีกทั้งยังเป็นอาจารย์ และนักวิชาการผู้มีผลงานอันเป็นที่ยอมรับในวงการสถาปัตยกรรมไทยมาเป็นเวลายาวนาน รองศาสตราจารย์ฤทัย ใจจงรัก เกิดเมื่อวันที่ ๑๗ มกราคม พุทธศักราช ๒๔๗๘ ที่กรุงเทพมหานคร สำเร็จการศึกษาปริญญาศิลปบัณฑิต (เกียรตินิยม) ทางสถาปัตยกรรมไทย จากมหาวิทยาลัยศิลปากร และประกาศนียบัตรชั้นสูงทางสถาปัตยกรรมไทย …

นางผ่องศรี วรนุช ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นักร้องลูกทุ่ง) ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๓๕ โดย นิติกร กรัยวิเชียร ที่มา สกุลไทย เมื่อกล่าวถึงนักร้องลูกทุ่งแล้ว คงไม่มีใครปฏิเสธว่า คุณผ่องศรี วรนุช เป็นยอดแห่งนักร้องลูกทุ่งหญิงในประวัติศาสตร์ของวงการเพลงไทยที่ประสบความสำเร็จสูงสุดอย่างต่อเนื่องและยาวนานไม่มีใครเทียบได้ นับตั้งแต่เข้าสู่วงการเพลงเมื่ออายุเพียง ๑๔ ปี จนถึงปัจจุบัน รวมเป็นเวลาถึง ๔๘ ปี ท่านได้แสดงให้คนทั้งประเทศเห็นถึงความสามารถ จนเป็นที่ยอมรับ และได้สร้างผลงานการขับร้องเพลงอันดีเด่นไว้มากมาย คุณผ่องศรี วรนุช เกิดเมื่อวันที่ ๕ มิถุนายน พุทธศักราช ๒๔๘๒ ที่จังหวัดชัยนาท …

นาฏศิลป์ไทยนับเป็นมรดกทางวัฒนธรรมชิ้นเอกที่บรรพบุรุษของเราได้สร้างสรรค์ไว้ให้ เสมือนหนึ่งอัญมณีอันสูงค่าที่ประดับประดาเพิ่มเสน่ห์และศรีสง่าแก่ลูกหลานไทยทุกคน ศิลปะอันเลิศล้ำแขนงนี้ ได้รับการถ่ายทอดต่อกันมาจากบรมครูในอดีตรุ่นแล้วรุ่นเล่าจนมาถึงทุกวันนี้ ครูจำเรียง พุธประดับ นับเป็นนาฏศิลปินผู้มีอาวุโสสูงสุดในปัจจุบัน ผู้มีความรอบรู้ด้านนาฏศิลป์ไทยอย่างลึกซึ้ง และถือเป็นเสาหลักสำคัญในการถ่ายทอดความรู้อันถูกต้องตามแบบฉบับดั้งเดิมที่ท่านสามารถจดจำได้อย่างครบถ้วนและแม่นยำที่สุด ครูจำเรียง พุธประดับ เกิดเมื่อวันที่ ๑๑ มกราคม พุทธศักราช ๒๔๕๙ ที่จังหวัดเพชรบุรี ปัจจุบันอายุ ๘๕ ปี ภายหลังจากที่สำเร็จการศึกษาระดับประถมจากโรงเรียนประจำจังหวัดเพชรบุรีแล้ว ท่านก็ออกจากโรงเรียน เพื่อฝึกฝนนาฏศิลป์ไทยอย่างจริงจัง ด้วยมีความประทับใจจากการที่ได้มีโอกาสไปเห็นการฝึกโขนและละครหลวงที่วังสวนกุหลาบซึ่งญาติที่เป็นข้าราชบริพารอยู่ในวังนั้นพาไปชม ต่อมา ครูจำเรียงก็ได้รับการคัดเลือกให้ฝึกละครหลวง ในสังกัดกรมพิณพาทย์หลวง กระทรวงวังในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗ โดยอยู่ในความปกครองของเจ้าจอมมารดาสาย และคุณจอมละม้าย ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อเริ่มแรกครูจำเรียงได้รับการฝึกหัดละครขั้นพื้นฐานอย่างเข้มงวดกับครูจุไร สุวรรณทัต …