ผลของสมาธิต่อระบบการทำงานของร่างกาย

เรื่องนี้เป็นผลงานวิจัยของคณะอาจารย์จากคณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งได้ทำการทดลองผลของการฝึกสมาธิ ต่อการทำงานของร่างกายโดยมีกลุ่มทดลองคือ นิสิตนักศึกษาที่ฝึกทำสมาธิ จำนวน 52 คน  ผลการวิจัยโดยสรุปมีประเด็นที่น่าสนใจ จดหมายข่าวฯขอคัดลอกนำมาลงพิมพ์
ดังนี้
        การฝึกสมาธิในพระพุทธศาสนา ให้ประโยชน์เป็นอย่างมาก ทั้งต่อร่างกายและจิตใจเข้าสู่ภาวะสมดุล  เป็นการคลายความเครียดอย่างนุ่มนวล สงบภายนอก แต่มีความตื่นตัวภายในเซลล์ทุกเซลล์ มีชีวิตชีวา สดชื่น เลือดสะอาด โดยไม่ต้องฟอกเลือดเลย  ขอเพียงแต่ฟอกใจเท่านั้น เริ่มฝึกสมาธิเมื่อใดก็ให้ผลเมื่อนั้น
และเมื่อฝึกสมาธิได้ผลดีเท่าใด ก็จะยิ่งส่งผลดีมากเป็นทวีคูณเท่านั้น”สำหรับการคลายความเครียดของนิสิตนักศึกษาที่เป็นกลุ่มทดลองนั้น

ผู้วิจัยขยายความว่า  สาระที่เป็นดัชนีวัดความเครียดทางสรีรวิทยาคือระดับคอร์ติซอลในเลือดลดลงอย่างมาก และในกลุ่มทดลองที่นั่งสมาธิได้ดีระดับคอร์ติซอลจะลดลงต่ำที่สุด  แสดงว่าการฝึกสมาธิทำให้คลายเครียดได้ และยิ่งฝึกสมาธิได้ดีเท่าใด ระดับความเครียดก็ยิ่งลดลงมากเท่านั้น นอกจากนี้ผลการวิจัยยังปรากฏว่า การฝึกสมาธิทำให้ความดันโลหิตลดลง ทั้งในขณะหัวใจบีบตัวและขณะที่หัวใจคลายตัว  และในกลุ่มทดลองที่นั่งสมาธิได้ดี ความดันโลหิตจะลดลงมากที่สุด และการฝึกสมาธิยังทำให้ลดความตื่นเต้น คือผู้ฝึกสมาธิจะเกิดความสงบใจ
ความตื่นเต้นลดลง เมื่อมีสิ่งเร้าภายนอกมากระทบ ความกระวนกระวายหวั่นไหวลดลง  การทำงานของระบบประสาทออโตมิคลดลงอีกประเด็นหนึ่งที่ว่า

การฝึกสมาธิ ร่างกายเข้าสู่สภาวะสมดุล คือกลุ่มทดลองที่เข้ารับการฝึกสมาธิมีค่าความจุปอดบางชนิดลดลง แสดงว่าความต้องการออกซิเจนของร่างกายลดลง  การเผาผลาญพลังงานของร่างกายลดลง  ซึ่งเป็นผลเนื่องมาจากเมื่อฝึกสมาธิแล้วการทำงานของร่างกายสู่ภาวะสมดุล  การใช้อาหารน้อย การใช้ออกซิเจนน้อย แต่ให้ผลมาก มีกำลังมากประเด็นสุดท้ายผู้วิจัยพบว่า  การฝึกสมาธิทำให้เกิดความตื่นตัวภายใน  และยิ่งฝึกสมาธิได้ผลดีเท่าใด
ความกระฉับกระเฉงตื่นตัวก็จะมีมากขึ้น  จากผลการวิจัยนี้แสดงว่า  การฝึกสมาธิทำให้คลายความเครียด ความดันโลหิตลดลง  ลดความตื่นเต้น ร่างกายเข้าสู่สภาวะสมดุล และเกิดความตื่นตัวภายใน  เมื่อฝึกสมาธิได้ผลดีเท่าใดก็ยิ่งส่งผลดีมากเท่านั้น

ผลการทำสมาธิยังช่วยให้คนป่วยที่มีอาการหนักทุเลาลงได้ด้วย  ดังที่ศาสตราจารย์ น.พ.ประดิษฐ์
เจริญไทยทวี เมื่อครั้งเป็นอธิการบดีมหาวิทยาลัยมหิดล ได้เป็นประธานในพิธีเปิดการศึกษา และฝึกอบรมการปฏิบัติธรรมเพื่อสุขภาพตามแนวพระพุทธศาสนา  และได้กล่าวในพิธีเปิดการศึกษาและฝึกอบรมการปฏิบัติธรรมเพื่อสุขภาพตามแนวพระพุทธศาสนา ตอนหนึ่งว่า “การทำสมาธิทางพระพุทธศาสนา ช่วยให้คนป่วยที่มีอาการหนักในบางกรณีทุเลาลงได้ เพราะการทำสมาธิจะช่วยให้ร่างกายขับสารชนิดหนึ่งที่มีประโยชน์ทั้งต่อการรักษา
สุขภาพทางร่างกาย และจิตใจอย่างดียิ่ง”