พินิจ สุวรรณะบุณย์

นายพินิจ สุวรรณะบุณย์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์(การออกแบบประยุกรต์ศิลป์) พ.ศ. ๒๕๓๖

ท่านที่เป็นนักสะสมเหรียญกษาปณ์ และเหรียญที่ระลึกต่างๆ ของไทยเคยทราบบ้างไหมครับว่าท่านผู้ใดบ้างเป็นผู้อยู่เบื้องหลังความงดงามของเหรียญเหล่านี้ ในฉบับนี้ ผมจะได้นำเสนอเรื่องราวของศิลปินแห่งชาติท่านหนึ่งซึ่งเป็นผู้ออกแบบเหรียญที่ท่านสะสมไว้ ทั้งยังเป็นผู้ที่มีผลงานการออกแบบประเภทต่างๆ อีกมากมาย ท่านที่ผมกำลังกล่าวถึงนี้คือ อาจารย์พินิจ สุวรรณะบุณย์ ศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์ (การออกแบบประยุกต์ศิลป์) ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๓๖ ครับ

อาจารย์พินิจ สุวรรณะบุณย์ เกิดเมื่อวันที่ ๘ สิงหาคม พุทธศักราช ๒๔๖๙ ที่จังหวัดสมุทรสาคร ท่านได้เข้าศึกษาในระดับประถมที่โรงเรียนหอมทวนลม จากนั้นได้เข้าศึกษาที่โรงเรียนวัดบพิตรพิมุขจนกระทั่งจบชั้นมัธยมปีที่ ๔ จึงได้เข้าศึกษาต่อทางด้านวิจิตรศิลป์ที่โรงเรียนประณีตศิลปกรรม แผนกช่างของกรมศิลปากร ขณะที่มีอายุเพียง ๑๔ ปี ในการสอบคัดเลือกเพื่อเข้าเรียนของอาจารย์พินิจในครั้งนั้น ศาสตราจารย์ศิลป พีระศรี ผู้ซึ่งเป็นผู้ควบคุมการสอบได้กำหนดให้เขียนลายเส้นภาพเหมือนเหรียญเหรียญหนึ่ง ซึ่งแม้ว่าอาจารย์พินิจจะไม่มีประสบการณ์ทางศิลปะมามากนัก แต่ท่านก็ได้ใช้ความพยายามเขียนอย่างเต็มที่ จนได้ผลงานเป็นที่น่าพอใจ ท่านจึงได้รับการคัดเลือกให้เข้าเรียน นับเป็นเรื่องแปลกที่ในเวลาต่อมา การออกแบบเหรียญกลายมาเป็นงานที่สร้างชื่อเสียงให้อาจารย์พินิจเป็นอย่างมาก อาจารย์พินิจใช้เวลาศึกษาอยู่ที่โรงเรียนประณีตศิลปกรรมอยู่ ๔ ปี ก็สำเร็จการศึกษา จากนั้นศาสตราจารย์ศิลป พีระศรี ก็ได้สนับสนุนให้ท่านเข้ารับราชการที่แผนกหัตถศิลป์ (ต่อมายกฐานะขึ้นเป็นกอง) กองสถาปัตยกรรม กรมศิลปากร แต่เนื่องจากในขณะนั้นท่านมีอายุเพียง ๑๗ ปี ยังไม่ครบเกณฑ์ที่จะเข้ารับราชการได้ จึงได้อยู่ช่วยงาน ศาสตราจารย์ศิลป พีระศรี ระยะหนึ่งเพื่อเป็นการทดแทนพระคุณและสร้างสมประสบการณ์ไปด้วยในเวลาเดียวกัน จนกระทั่งอายุครบจึงได้เข้ารับราชการในตำแหน่งช่างจัตวาประจำแผนกหัตถศิลป์ กองสถาปัตยกรรม กรมศิลปากร จนมีตำแหน่งหน้าที่การงานที่เจริญก้าวหน้าขึ้นโดยลำดับ

นอกเหนือจากงานประจำที่แผนกหัตถศิลป์แล้ว อาจารย์พินิจ สุวรรณะบุณย์ ยังได้ช่วยงานราชการในทางอื่นๆ อีกหลายประการได้แก่

เป็นอาจารย์แผนกช่างสิบหมู่ โรงเรียนศิลปศึกษา
เป็นอาจารย์พิเศษในคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ และคณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร
เป็นกรรมการในการออกแบบ และบูรณปฏิสังขรณ์งานศิลปกรรมและสถาปัตยกรรมของชาติอย่างสม่ำเสมอ
เป็นกรรมการจัดสร้างเหรียญกษาปณ์และเหรียญที่ระลึกร่วมกับกรมธนารักษ์ กระทรวงการคลัง
เป็นกรรมการจัดทำพจนานุกรมศัพท์ศิลปกรรมของราชบัณฑิตยสถาน
เป็นกรรมการในคณะกรรมการดำเนินงานพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ หอศิลป์ ของกรมศิลปากร เป็นต้น

ในด้านการสร้างสรรค์ผลงานทางศิลปะนั้น อาจารย์พินิจ สุวรรณะบุณย์ ได้เริ่มปฏิบัติอย่างจริงจังเมื่อเข้าศึกษาที่โรงเรียนประณีตศิลปกรรม และปฏิบัติต่อเนื่องมาจนเข้ารับราชการ ซึ่งในระยะที่รับราชการนั้น ผลงานหลักที่ได้รับมอบหมาย คือการออกแบบเหรียญกษาปณ์ เหรียญที่ระลึกประดับแพรแถบ เข็มที่ระลึก ดวงตรา เครื่องหมาย และดวงตราไปรษณียากร ผลงานที่ท่านออกแบบมีมากมายดังจะขอหยิบยกมาเป็นตัวอย่างเพียงบางส่วนดังนี้

เหรียญและเสมาที่ระลึกในวโรกาสที่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินเยือนสหรัฐอเมริกาและยุโรป
เหรียญพิทักษ์เสรีชน
เหรียญที่ระลึกพระราชพิธีสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ครบ ๒๐๐ ปี
เข็มเครื่องหมายอักษรพระปรมาภิไธยย่อ รัชกาลที่ ๖
เข็มพระนามาภิไธย สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึกในวโรกาสที่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเจริญพระชนมายุครบ ๓ รอบ
เหรียญที่ระลึกในวโรกาสที่ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงเจริญพระชนมายุครบ ๓ รอบ
เหรียญที่ระลึกในวโรกาสที่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงครองราชย์ครบ ๒๕ ปี
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึกกีฬาเอเชี่ยนเกมส์ครั้งที่ ๕ ซึ่งกรุงเทพมหานครเป็นเจ้าภาพ
เหรียญพระแก้วมรกต ภปร. สามฤดู ในพระราชพิธีสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ครบ ๒๐๐ ปี
เหรียญรางวัลการแข่งขันกีฬาซีเกมส์ครั้งที่ ๑๓ ที่ประเทศไทยเป็นเจ้าภาพ
ตราหน้าหมวกกองทัพบกไทย
ตราและธงประจำมหาวิทยาลัยขอนแก่น
ดวงตราประจำจังหวัดอุทัยธานี
ดวงตราประจำจังหวัดต่างๆ อาทิ อุทัยธานี ยโสธร และศรีสะเกษ
ตราสำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.)
ตราสำนักงานคณะกรรมการข้าราชการครู
ตราสำนักงานปลัดบัญชีกองทัพบก
ตรากรมแรงงาน กระทรวงมหาดไทย
ตรากรมตรวจเงินแผ่นดิน
ตราไปรษณียากร “ช้างแดง” ในชุดกล้วยไม้ไทย
ตราไปรษณียากร หนังใหญ่
ตราไปรษณียากรที่ระลึกครบรอบ ๒๕ ปี วันทหารผ่านศึก ฯลฯ

นอกเหนือจากงานออกแบบที่กล่าวมาแล้ว อาจารย์พินิจ สุวรรณะบุณย์ ยังมีผลงานประเภทงานจิตรกรรม สถาปัตยกรรม และงานตกแต่งอีกมากมาย ส่วนหนึ่งในผลงานดีเด่นของท่านได้แก่

ภาพจิตรกรรมฝาผนัง ที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในพระอุโบสถพระพุทธรัตนสถานมนทิราราม ในพระบรมมหาราชวัง

ออกแบบทรงสะพัก ของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ
เขียนลายปักผ้าคลุมพระแท่นบรรทมรูปตราจักกรี
ออกแบบปรับปรุงพระบรมราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ในบริเวณโรงละครแห่งชาติ
ออกแบบอินทรธนู พนักงานการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค
ออกแบบอินทรธนู และเครื่องหมายแสดงสังกัดของผู้พิพากษาสมทบ
ออกแบบเสาหลักเมืองของจังหวัดต่างๆ อาทิ อุบลราชธานี สระบุรี สมุทรสาคร สมุทรสงคราม เพชรบุรี จันทบุรี และอ่างทอง
ออกแบบพัดที่ระลึกในงานต่างๆ
ออกแบบฉากบังเพลิงงานพระเมรุมาศ เนื่องในงานถวายพระเพลิงพระบรมศพ สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลที่ ๗ ฯลฯ

อาจารย์พินิจ สุวรรณะบุณย์ ได้รับราชการด้วยความซื่อสัตย์สุจริต และขยันขันแข็งมาโดยตลอดจนได้รับการยกย่องให้เป็นข้าราชการตัวอย่าง ท่านได้ลาออกจากราชการก่อนครบเกษียณอายุ ๘ เดือน รวมเวลาที่อยู่ในราชการถึง ๔๒ ปี ผลงานที่ท่านได้สร้างไว้เป็นประจักษ์พยานอันดีที่สุดที่แสดงให้เห็นถึงความคิดสร้างสรรค์ และความสามารถในเชิงศิลปะที่โดดเด่น ทั้งยังอุทิศตนทำงานเพื่อการอนุรักษ์และสืบต่อศิลปะแบบประเพณีอย่างต่อเนื่องและแม้จะพ้นจากตำแหน่งหน้าที่ทางราชการมานานแล้ว แต่ท่านก็ยังคงทำงานศิลปะอย่างสม่ำเสมอ ทั้งยังได้ช่วยเหลืองานสาธารณประโยชน์อย่างเต็มกำลัง ส่งผลให้ท่านได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (การออกแบบประยุกต์ศิลป์) เมื่อปีพุทธศักราช ๒๕๓๖

อาจารย์พินิจ สุวรรณะบุณย์ เป็นศิลปินที่ใช้ชีวิตอย่างเรียบง่ายสมถะ การทำงานของท่านเป็นไปในลักษณะที่เงียบๆ ไม่โฉ่งฉ่าง แต่ในทางตรงกันข้าม ผลงานแต่ละชิ้นของท่านมักจะเป็นงานที่สำคัญ และได้รับการเผยแพร่ออกไปสู่สาธารณะในวงกว้าง และผลงานเหล่านั้นหลายชิ้นได้กลายเป็นผลงานอมตะ และจะเพิ่มความอมตะยิ่งขึ้นในทุกวันเวลาที่ค่อยๆ ผ่านไป

ใส่ความเห็น ยกเลิกการตอบ