คุณนอนไม่หลับเพราะอะไร?
ค่อยๆ สังเกตดู คุณอาจจะหาสาเหตุ และแก้ปัญหา นอนไม่หลับของคุณ ได้ไม่ยาก… หรืออาจพบว่า มันไม่น่าวิตกกังวลเลยก็ได้
1.คุณหลับยาก หรือหลับน้อย มาตั้งแต่เด็กรึเปล่า?
ถ้าเป็นลักษณะเฉพาะตัว แบบนี้ คุณก็คงไม่รู้สึก ผิดปกติอะไร แต่ญาติ หรือ คนที่นอนด้วย อาจรู้สึก กังวลไปเอง คุณก็เพียงแต่ ชี้แจงให้เขาทราบว่า มันเป็น เอกลักษณ์ของคุณเอง… ไม่มีอะไร ต้องรักษา
2. คุณนอนผิดเวลา หรือผิดสถานที่รึเปล่า?
บ่อยครั้งที่เรารู้สึกตาค้าง นอนไม่หลับ เพราะนอนดึก เลยเวลาที่เคยนอนไปมาก หรือนอนผิดที่ แปลกที่ สาเหตุแบบนี้ ถ้าจำเป็นต้องให้หลับ ก็อาจจะต้อง ใช้ยาช่วย (ดูเรื่องยานอนหลับ)
3. คุณบินข้ามเขตเวลารึเปล่า?
นี่เป็นอีกสาเหตุ ที่ทำให้ร่างกาย ปรับตัวไม่ทัน จึงยังคงตื่นอยู่ แม้จะเป็นกลางคืน ในประเทศใหม่ โดยปกติแล้ว ร่างกายจะปรับตัว จนนอนหลับได้เอง ในเวลาเพียงไม่กี่วัน เลิกกังวลดีกว่า
4. คุณถูกรบกวนจากอะไรสักอย่างรึเปล่า?
คนที่นอนข้างๆ คุณส่งเสียงกรน หนวกหู หรือเปล่า หรืออาจจะ นอนดิ้นมาก จนคุณ ไม่เป็นอันหลับ ห้องนอนของคุณ อาจสว่างเกินไป หรือหนาวเกินไป ซึ่งแก้ไขได้ ไม่ยาก ยิ่งไปกว่านั้น โดยทั่วๆ ไปถ้าคุณทนการรบกวน ได้สักพัก คุณก็จะชิน จนนอนหลับได้ แม้ว่า คู่นอนของคุณ จะกรนเสียงดังขนาดไหนก็ตาม
5. เครื่องนอนที่ใช้เหมาะกับคุณรึเปล่า?
ในหลายๆ ราย ที่มีอาการ ไอ จาม หายใจไม่ออก น้ำมูกน้ำตาไหล หรืออาจมีอาการ ผื่นคัน ทุกครั้งที่ลงนอน พบว่า สาเหตุมาจากที่นอน หมอน ผ้าห่ม ของตนเอง ซึ่งอาจเป็นแบบนุ่น ที่หมักหมมสิ่งสกปรกไว้ หรืออาจเป็นหมอนขนเป็ด ขนห่านที่มีตัวไรฝุ่น ที่ก่อให้เกิด อาการแพ้ ซึ่งส่วนใหญ่ ก็แก้ปัญหาง่ายๆ โดยเปลี่ยนมาใช้ พวก ใยสังเคราะห์ คุณภาพ ไว้ใจได้ ไม่ปลอมปน ที่ไม่ก่อให้เกิด อาการแพ้ ปัญหาก็จบไป หลับสบาย ตลอดคืน
6. คุณมีโรคประจำตัว อย่างใดอย่างหนึ่ง รึเปล่า?
คนที่ป่วยด้วยโรค ปวดข้อเรื้อรัง มักปวดข้อตอนกลางคืน ทำให้ตื่นบ่อย คนที่เป็น โรคหัวใจ และเกิดภาวะหัวใจล้ม หรือคนที่เป็นโรค หอบหืด อาจเกิดอาการ เหนื่อย แน่น หรือหอบตอนกลางคืนได้ง่าย หรือผู้ชายสูงอายุ ที่ต่อมลูกหมากโต ก็อาจต้องลุกขึ้นปัสสาวะบ่อยๆ ตอนกลางคืน ถ้าคุณนอนไม่หลับ ด้วยสาเหตุเหล่านี้ ก็ต้องแก้ไขที่ สาเหตุของการเจ็บป่วย
บางคนอาจนอนไม่หลับ เพราะทรมาน ด้วยการปวดคอ ปวดหลัง นอนท่าไหน ก็ไม่สบาย ต้องพลิกไปพลิกมา ตลอดคืน ควรสำรวจดูว่า ที่นอนของคุณ มีปัญหาหรือเปล่า มันอาจนุ่มเกินไป หรือยุบตัวเป็นหลุม ก่อปัญหาให้ กระดูกสันหลัง ของคุณได้เช่นเดียวกัน หมอนที่หนุน นุ่มไป แข็งไป แบนไป ไม่เหมาะกับท่านอน ของคุณ ก็ก่อให้เกิด อาการปวดเช่นกัน แก้ปัญหาให้ถูกที่ คุณก็จะหลับสบายอีกครั้ง
7. แขนขาของคุณกระตุกหรือเปล่า?
การกระตุกของขา หรือกล้ามเนื้ออื่น ขณะหลับ (nocturnal myoelonus) ส่วนใหญ่ จะเกิดในผู้ใหญ่ ตั้งแต่วัยกลางคนขึ้นไป และมักเป็นมากขึ้น เมื่ออายุสูงขึ้น มักเป็นที่ขา อาจเป็นแค่ กระดิกนิ้วมือ เป็นระยะๆ หรืองอแขน ฟาดแขนแรงๆ ก็ได้
อาการเหล่านี้ จะเป็นมากขึ้น ถ้าอดนอน หรือมีเรื่องเครียด หรือเกิดโรค ทางระบบประสาท หลอดเลือดในสมองแตก ตีบ หรือตัน โรคเบาหวาน ฯลฯ ถ้ามีอาการแบบนี้ ควรปรึกษาแพทย์ เพื่อให้ยา ลดอาการ
กระตุกของแขนขา ขณะหลับได้ จะได้ไม่ต้องทรมาน ทั้งคุณเอง และผู้ที่นอนด้วย
8. คุณหายใจผิดปกติรึเปล่า?
– โรคหยุดหายใจขณะหลับ (Sleep apnea syndrome) ซึ่งเป็นภาวะที่ ผู้ป่วยหยุดหายใจ มากกว่า 10 วินาทีบ่อยๆ ในขณะหลับ เนื่องจากหายใจเข้าไม่ได้ เพราะลิ้น ตกไปอุดกั้น ทางเดินหายใจ ที่หลังคอหอย (obstructive sleep apnea) และ/หรือ เพราะไม่หายใจ เนื่องจากสมอง ไม่สั่งให้หายใจ (central apnea) ทำให้เขียว ดิ้นรน และสะดุ้งตื่น (อาจตื่นแบบไม่รู้สึกตัว) แล้วจึงหายใจได้ และหลับต่อใหม่ เกิดอาการอีก ทำให้ต้องตื่น คืนละหลายๆ ครั้ง ส่วนใหญ่มักจะเกิดใน ผู้ชายวัยกลางคนขึ้นไป โดยเฉพาะ คนอ้วนหรือท้วม แต่คนผอม ก็อาจเป็นได้
ผู้ที่เกิดอาการนี้ ควรไปพบแพทย์ และตรวจให้ละเอียด เพื่อการรักษา ที่ถูกต้องโดยเร็ว เพราะผู้ป่วยที่เป็นโรคนี้ และมีโรคหลอดลม อักเสบเรื้อรัง (Chronic bronchitis) ถุงลมโป่งพอง (pulmonary emphysema) หอบหืด (obstructive airway diseases) ฯลฯ อาจเสียชีวิตขณะหลับได้
– ภาวะหายใจไม่พอขณะหลับ (Sleep hypoventilation) ซึ่งเป็นภาวะที่ ผู้ป่วย หายใจน้อยกว่าปกติมาก ในขณะหลับ และอาจมี การหยุดหายใจ เป็นพักๆ ได้ มักไม่มีการกรนเสียงดัง และไม่มีการดิ้นรน ขณะหลับ หรือขณะหยุดหายใจ ผู้ป่วยจะเขียวคล้ำ เพราะออกซิเจนในเลือด ลดลงมาก และซึม เพราะคาร์บอนไดออกไซด์ ในเลือด เพิ่มมากขึ้น ภาวะแบบนี้ อาจเกิดจากโรคอ้วน ซึ่งแก้ไขได้ ด้วยการ ลดความอ้วน หรือเกิดจากโรคทางสมอง ที่ทำให้ศูนย์หายใจ (respiratory center) ไม่ทำงาน หรือทำงานน้อยลง ต้องไปพบแพทย์ และรับการรักษาให้ถูกต้อง
9. คุณใช้ยาหรือสิ่งเสพติดบางอย่างรึเปล่า?
บางคนชอบดื่มชา กาแฟตอนเย็น แล้วนอนไม่หลับ ก็ควรงด บางคนกินยาลดความอ้วน แล้วนอนไม่หลับ ก็ต้องงดยา ยากระตุ้นประสาท ยาบ้า ยาขยัน หรือยาขยายหลอดลม ก็ทำให้หลับยาก หรือไม่หลับเลย เช่นเดียวกับ คนที่กินยา อาหาร หรือเครื่องดื่มอะไรเป็นประจำ พอหยุดกิน ก็อาจจะนอนไม่หลับ ต้องค่อยๆ หยุดยา หรืออาหารนั้น ทีละน้อย ก็จะหลับได้
10. โรคจิตโรคประสาทก็เป็นสาเหตุได้ด้วย
อาการที่พบได้ในโรคจิต และโรคประสาท มักจะได้แก่
– อาการนอนไม่หลับ
– อารมณ์เศร้า อยากตาย
– ความวิตกกังวล
– หงุดหงิด ไม่มีสมาธิ
– ความกลัวผิดปกติ ย้ำคิดย้ำทำ
– ความรู้สึกไม่สบายในส่วนต่างๆ ของร่างกาย
– โรคจิตโรคประสาทส่วนใหญ่ จะทำให้หลับยาก ซึ่งทำให้ มีอาการทางจิต ทางประสาทเพิ่มขึ้น และก็จะทำให้ หลับยากยิ่งขึ้นไปอีก วนเวียนเป็น วงจรอุบาทว์ (vicious cycle) ทำให้อาการทรุดลงเรื่อยๆ จึงควรปรึกษาแพทย์ โดยเร็ว
ทั้ง 10 ข้อที่กล่าวมานี้ น่าจะพอให้คุณ ลองวินิจฉัย สาเหตุการนอนไม่หลับ ของคุณได้ ไม่ว่าจะเป็น เรื่องที่แก้ไขได้ ด้วยตนเอง หรือต้อง ปรึกษาแพทย์ เพื่อทำการรักษา ก็ควรรีบ… ดีกว่าปล่อยให้เป็นมากขึ้น…