ประวัติเจ้าแม่กวนอิม หรือ เรื่องราวของพระอวโลกิเตศวรโพธิสัตว์ บ้างว่ามีธรรมกายเป็นบุรุษ บ้างว่าเป็นสตรี มีการวิจารณ์ไปต่างๆกัน
ในสัทธรรมปุณฑริกสูตร ( ฝ่าฮัวจิง) สรรพสัตว์ที่ทุกข์ยาก มีจิตศรัทราสวดพระนาม พระโพธิสัตว์จะสดับฟังเสียงนั้น ล้วนจะได้รับการหลุดพ้นนั้นคือพระนามกวนอิม พระธรรมจารย์อิ้นกวงว่า พระโพธิสัตว์กวนอิมประสูติมาท่ามกลางกัลป์ สำเร็จเป็นพุทธะนานแล้ว ทรงพระนามว่า พระสัทธัมปรัญพุทธเจ้า(เจิ้นฝาหมิงฝ่อ)
แม้องค์จะเป็นพุทธกาย หากแต่เสด็จลงมาเพื่อสดับฟังเสียงกับผู้มีบุญสัมพันธ์ ทรงโปรดอวตารมาในรูปบุคคล ซึ่งเหมาะสมต่อการช่วยเหลือตามแต่โอกาสและสถานการณ์ การปรากฎกายของกวนอิมมีไม่เหมือนกัน ดังนั้นจึงมีรูปลักษณ์หลายลักษณะ ส่วนใหญ่จะเป็นรูปสตรี ได้รับการยกย่องอย่างมากในพุทธศาสนามหายาน
เจ้าแม่กวนอิม เกิดเมื่อปลายราชวงศ์โจว แผ่นดินจงหยวน มีรัฐหนึ่งทางทิศตะวันตกมีชื่อว่าซินหลิน
ขณะนั้น ผู้ครองรัฐมีชื่อว่า ราชาเมี่ยวจ้วน มีมเหสีชื่อว่า เป่าเต๋อ ทั้งสองไม่มีบุตรชาย มีเพียงบุตรหญิง 2 คน ราชาทรงกลัดกลุ้ม กลัวจะไม่มีผู้สืบสกุล อยู่มาวันหนึ่งมเหสี ฝันว่าเห็นไข่มุก มีประกายสว่าง จากนั้นก็เปลี่ยนเป็นดวงตะวันเข้ามาอยู่ในท้อง ราชาทราบจึงรู้สึกดีใจว่าน่าจะได้บุตรชายแน่
เวลาผ่านไปจนถึงวันคลอด นางกำนัลแจ้งว่า ได้บุตรหญิง ราชาทรงผิดหวัง แต่ก็ปลอบตัวเองว่าคงทำบุญมาน้อย ทรงให้ชื่อว่า เมี่ยวส้าน เมี่ยวส้านเเปลกกว่าเด็กอื่นตรงที่ไม่กินเนื้อสัตว์ และมีจิตใจที่ชอบช่วยเหลือผู้อื่นแม้กระทั่งสรรพสัตว์ทั้งหลาย
ต่อมาไม่นานมเหสีก็สิ้นพระชนม์ เมี่ยวส้านรู้สึกเสียใจเป็นยิ่งนัก ทำให้คิดถึงสัจธรรมข้อหนึ่งว่า แม่เลี้ยงดูเรามา แต่ยังไม่ได้ทดแทนท่าน บาปนี้ใหญ่หลวงนัก จีงตั้งปณิธานเข้าสู่เพศบรรพชิตโดยมี หยงเหลี่ยน (นางกำนัล)บวชติดตามไปด้วย ขณะที่เมี่ยวส้านบำเพ็ญตนนั้น ได้พบกับอุปสรรคนานาประการ จนได้พบกับเด็กน้อยที่ชื่อว่า เซิ่นอิง เป็นเด็กที่ซุกซน มักจะมาเที่ยวเล่นในวัด ที่ไต้ซือเมี่ยวส้านบำเพ็ญ อยู่มาวันหนึ่งไต้ซือเมี่ยวส้านได้เรียกเหล่าภิกษุณีมาเพื่อบอกว่า วันนี้เป็นวันที่ท่านจะละสังขารแล้ว
ขอให้ทุกคนเตรียมการให้พร้อม ขณะที่ไต้ซือเมี่ยวส้านนั่งสมาธิอยู่ โดยมีภิกษุณีสวดมนต์อยู่ เด็กน้อยเซิ่นอิงเห็นดังนั้น นึกซนคิดว่าจะทำให้ตกใจเสียหน่อย จึงไปหยิบไม้เคาะกล่อง (ไม้ที่เคาะกล่องจังหวะเวลาพระจีนสวด) ย่องเข้าไป ด้านหน้าไต้ซือเมี่ยวส้าน เซิ่นอิงได้ตวาดเสียงดังก่อนที่จะยกไม้ตีที่กระหม่อมของไต้ซือเมี่ยวส้าน ทำให้เหล่าภิกษุณีต่างตกใจแต่ก็ห้ามไม่ทันแล้ว
หลังจากนั้นทุกคนก็ได้เห็นธรรมกายลอยขึ้น พระโพธิสัตว์กวนอิม ได้ไปกราบลา ราชาเมี่ยวจ้วน และไปเขาโปตละโลกาแห่งทะเลทักษิณ ซี่งเป็นที่พำนักของพระองค์ แม่ชีหยงเหลี่ยน ท้ายสุดก็ได้ขึ้นไปรับใช้เจ้าแม่กวนอิมต่อไป โดยมีชื่อว่า “เซียง หลง หนี่” (เง็ก นี่ง) ส่วนเด็กน้อยเซิ่นอิง ได้เห็น พระโพธิสัตว์กวนอิม บรรลุธรรมจีงเกิดความศรัทราและสำนีกในทันที ภายหลังพระโพธิสัตว์กวนอิมได้โปรดให้เป็น “ส้าน ไฉ ถง จื้อ” (กิม ท้ง)